Mavzu: milliy iqtisodiyotni agrar sektoridagi islohotlarning ustuvor yo‘nalishlari mundarija

1.3.O’zbekiston agrar sektorni isloh qilish va uning asosiy yo’nalishlari: muammolar, xususiyatlar, islohotlarni zarurligi.
Qishloq xoʻjaligi Oʻzbekiston iqtisodiyotining ustuvor yoʻnalishlaridan biridir. Xalq xoʻjaligi korxonalarining 70%i qishloq xoʻjaligi bilan bogʻliq. Uning ulushi: YaIMda - taxminan 30%, valyuta tushumida - 55% dan ortiq. Mamlakat aholisining 60% qishloq joylarda yashaydi. Bu yerda 3,5 million kishi mehnat qiladi (o‘rmon xo‘jaligida band bo‘lganlar bilan birga).\r\nMamlakatda iqtisodiyotning agrar sektorini isloh qilish bo‘yicha me’yoriy-huquqiy baza yaratilgan. “Yer toʻgʻrisida”, “Kooperatsiya toʻgʻrisida”, “Ijara toʻgʻrisida”, “0 ta qishloq xoʻjaligi kooperativi (shirkat)”, “0 ta fermer xoʻjaligi”, “0 ta dehqon xoʻjaligi” qonunlari qabul qilindi. . Shuningdek, Yer kodeksi, Prezident farmonlari va hukumatning qator qarorlari qabul qilindi. 1998-2000 yillarda qishloq xo'jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturi. Ushbu hujjatlar asosida xo‘jalik va yer munosabatlari takomillashtirilmoqda, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish asosida ko‘p tarmoqli iqtisodiyot yaratilmoqda. Barcha agrar siyosatning kaliti - San'at.
Mamlakat yerga egalik masalasidir.\r\nQishloqda agrar islohotlar jarayonida yangi iqtisodiy tuzilma shakllandi, xususan:\r\n- sovxozlar jamoa, kooperativ, aktsiyadorlik va boshqa shakllarda qayta tashkil etildi. nodavlat qishloq xo'jaligi korxonalari. Qishloq xo'jaligi yalpi mahsulotining umumiy hajmida nodavlat sektorining ulushi ortib, 1998 yilda 98,7 foizni tashkil etdi;\r\n- qishloq xo'jaligi korxonalarini davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish amalga oshirildi. 1993 yilga kelib davlat qishloq xoʻjaligi korxonalarini boshqa mulkchilik shaklidagi korxonalarga aylantirish jarayoni yakunlandi, 1488 ta chorvachilik xoʻjaliklari xususiylashtirildi, 650 ta fermer xoʻjaliklari kimoshdi savdolarida sotildi, 3700 gektardan ortiq mayda bogʻ va tokzorlar xususiy mulkka oʻtkazildi; \r\n- Aralash iqtisodiyot shakllandi. 1998 yilda 1374 ta jamoa xoʻjaligi, 99 ta ijaraga olingan fermer xoʻjaligi, 67 ta fermer xoʻjaligi, 382 ta shirkat xoʻjaligi, 51 ta aktsiyadorlik jamiyati, 72 ta xoʻjaliklararo korxona, 10 ta agrofirma, 23 mingdan ortiq mustaqil fermer xoʻjaligi, 1042 ta xususiy va xususiylashtirilgan dehqon xoʻjaliklari mavjud edi. shuningdek, 3,0 millionga yaqin dehqon xo'jaliklari;\r\n- qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida tarkibiy o'zgarishlar amalga oshirildi. Paxta monokulturasi tizimi barham topdi, respublika g‘alla mustaqilligining asoslari yaratildi, kartoshka va boshqa oziq-ovqat ekinlari ekish sezilarli darajada kengaytirildi;\r\n- agroservis va logistika tizimlari takomillashtirildi. . Moddiy-texnika ta’minotini rivojlantirish davlat dasturlari ishlab chiqildi va tasdiqlandi; qishloq xo'jaligi xizmatlari. Barcha qishloq joylarda mashina-traktor parklari tashkil etilib, ular xorijdan keltirilgan va mahalliy ishlab chiqarilgan yuqori unumdor yangi traktor va kombaynlar bilan jihozlangan. Hukumat tomonidan qishloq xo‘jaligi korxonalarini mineral o‘g‘itlar va yoqilg‘i-moylash materiallari bilan ta’minlashni yaxshilash bo‘yicha alohida chora-tadbirlar qabul qilindi;\r\n- qishloqda moliyaviy-iqtisodiy munosabatlar yaxshilanmoqda. Shartnomalar tuzish, avans to‘lovlari va ishlab chiqarishni sug‘urtalashning prinsipial yangi tizimi joriy etildi. “Paxta-bank”, “G‘alla-bank”, “Mevasabzavot-bank”, “Zamni-bank” ixtisoslashtirilgan tijorat banklari hamda “O‘zagrosug‘urta” sug‘urta kompaniyasi qishloq aholisiga xizmat ko‘rsatish maqsadida tashkil etilgan. ishlab chiqaruvchilar; \r\n- Fermer va shaxsiy yordamchi (dehqon) xo‘jaliklarini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ular uchun 1 million gektarga yaqin yer uchastkalari ajratilgan. Go‘sht, sut, tuxum, meva, rezavor meva va sabzavotlarning asosiy qismi mazkur fermer xo‘jaliklari hissasiga to‘g‘ri keladi.\r\nQabul qilingan qonun hujjatlariga muvofiq, yerga egalik va yerdan foydalanish munosabatlarini isloh qilishning asosiy qoidalari mamlakatimizda tizimli o‘zgarishlarning asosiy bo‘g‘ini sifatida belgilandi. Qishloq yerlari belgilanadi:\r\n- qishloq xoʻjaligi maqsadlari uchun moʻljallangan, birinchi navbatda sugʻoriladigan yerlar davlat mulki obyekti hisoblanadi;\r\n- qishloq xoʻjaligining yirik tovar ishlab chiqarishi, birinchi navbatda, paxtachilik qishloq xoʻjaligi kooperativlari tomonidan amalga oshiriladi, ularga er uchastkalari doimiy egalik qilish;\r\n- o'rta tovar ishlab chiqarish, ayniqsa chorvachilik mahsulotlari; har bir mehnatkashning mehnat xarajatlarini uning daromadi bilan bog‘lash imkonini beradi;\r\n- qishloq xo‘jaligi kooperativi (Shirkat) qishloq xo‘jaligi korxonasining eng samarali tashkiliy-huquqiy shakli sifatida, har bir dehqon va fermer manfaatlarining uyg‘unligini ta’minlaydi. butun jamoa.\r\n"Qishloq xo'jaligi kooperativi to'g'risida"gi qonunga muvofiq kooperativ umumiy yig'ilishining qarori bilan kooperativ a'zolari o'rtasida taqsimlanadigan pay fondi va bo'linmas fond. umumiy iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni hal qilish bilan bog'liq tadbirlarni amalga oshirish shakllanadi. Shu bilan birga, yer uchastkalarini davlat yer kadastri asosida baholashni pay fondiga kiritish ko‘zda tutilgan.