Turli mulk shakllari mavjud sharoitda xarajatlarni hisobga olish va tannarx hisoblashning usullari
Ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usuli deb, u yoki bu mahsulot birligining tannarxini aniqlashda qo‘llaniladigan usullar tizimiga aytiladi
Qaysi kalkulyatsiya usulini qo‘llash quyidagi asosiy omillar bilan aniqlanadi
Ishlab chiqarish turi va murakkabligi, ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi
Xarakteri
Tugallanmagan ishlab chiqarish hajmi
Ishlab chiqarish jarayonining uzun-qisqaligi
Oddiy usul.
Jarayonlar usuli.
Buyurtmali usul.
Normativ usul.
Ishlab chiqarish turi va murakkabligi, ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi va xarakteri, ishlab chiqarish jarayonining uzun-qisqaligi va boshqa omillarga ko‘ra kalkulyatsiya qilishning 4 usuli mavjud.
Kalkulyatsiya qilishning oddiy usuli
Bu usul tugallanmagan ishlab chiqarish bo‘lmagan yoki oz miqdorda bo‘lgan, oddiy ishlab chiqarishga mansub bo‘lgan korxonalarda qo‘llaniladi.
Jarayonlar bo‘yicha mahsulot tannarxi kalkulyatsiyasi.
Bu usul ko‘pincha metallurgiya, to‘qimachilik va boshqa sanoatning shunga o‘xshash tarmoqlarida qo‘llanilishi mumkin.
Buyurtmali usul.
Kalkulyatsiya qilishning buyurtmali usuli murakkab.
Mahsulotlar mahsulot ishlab chiqarishda, tajriba ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. Bu usulning mohiyati shundan iboratki, bunda barcha asosiy xarajatlar har bir ish hajmi uchun alohida hisobga olinadi.
Kalkulyatsiya qilishning normativ usuli.
Normativ usulning ustunligi shundan iboratki, u me’yordan chetga chiqish bo‘yicha boshqarish tamoyilini bajarishga yordam beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
