Mavzu: molekulyar lyumenesensiya. Reja: Lyuminessent analiz. Lyuminessensiyaning hosil bo‘lishi va uning sinflanishi

Stoks-Lommelь qoidasi.
Jism tomonidan yutilgan energiyaning bir qismi issiqlik energiyasi holida chiqadi. SHuning uchun lyuminessensiyada chiqayotgan yorug‘lik nurining kvantlari energiyasi qo‘zg‘atuvchi nurning kvantlari energiyasidan kam bo‘ladi. Stoks qoidasi bo‘yicha fluoressensiya spektrining to‘lqin uzunligi nur yutilish spektrining to‘lqin uzunligiga qaraganda doim katta bo‘ladi.


S⁰S^-nuryutilish
S^S⁰-lyuminessensiyaqoidasi
Lyuminessensiyalanishxossasigaegabo‘lganmoddabirinchibo‘libnuryutadi. (Stoksqoidasi).
Auksoflorlar-bu lyuminessensiya intensivligini kuchaytiradigan moddalar. Stoks qonuni lyuminessensiya moddani rangini oldindan aytib bera oladi.
Lyuminessensiyani spektri va uning maksimumi nur yutilish spektriga va uning maksimumiga qaraganda batoxrom siljigan bo‘ladi.
YUtilish spektrining maksimumi bilan fluoressensiya maksimumi orasidagi masofa stoks siljishi deyiladi. Bu masofa qanchalik katta bo‘lsa, qo‘zg‘atuvchi nurni ajratish shunchalik oson bo‘ladi.


3. Lyovshinning ko‘zgu simmetriyasi qoidasi.

V.L. Lyovshin 1931 yilda o‘zi kuzatgan hodisani quyidagicha tavsifladi: Agarda lyuminessensiyani va nur yutish spektrini koordinatada chizilsa, unda lyuminessensiya va nur yutilish spektrlari chastotalar kesishgan nuqtadan perpendikulyar chiziqqa nisbatan simmetrik xolda bo‘ladi.

Rasm 16. Rodamin 6J eritmasining yutilishi va fluoressensiya spektrlarida ko‘zgu simmetriyasi.
Ko‘zgu simmetriyasi qoidasi yutilish va lyuminessensiya spektrining biri bo‘lsa, ikkinchisining grafigini tuzishga imkon beradi.
YUtilish va nurlanish spektrlarining ko‘zgu simmetriyasi faqat murakkab molekulalar uchun mavjud bo‘lib, oddiy molekulalarda kuzatilmaydi. Bu qoidadan foydalanib, elektronning o‘tish chastotasini topish mumkin ( ₀ni topish qiyin bo‘lgan hollarda).
Ko‘zgu simmetriyasining hosil bo‘lishi molekulaning qo‘zg‘algan va asosiy holatdagi spektrlarining o‘xshashligi molekulalararo ta’sirlanish kuchlarining o‘zgarmasligini ko‘rsatadi. YUtilish spektri ko‘pincha ulьtrabinafsha yoki ko‘rinuvchan nurning boshlang‘ich qismida bo‘ladi.
Antistoks sohasida Stoks qoidasi to‘g‘ri kelmaydi, chunki _yu_l _yu_l.