Mavzu: moliyaviy natijalar hisobi reja: Kirish. Asosiy qism

№2-misol. 
Faraz qilaylik, hisobot davrida korxona vakillik xarajatlari uchun 20 000 000 so‘m sarflagan. 
Biroq, foyda solig‘i maqsadlari uchun, normalarda vakillik xarajatlari faqat 14 000 000 so‘m 
miqdorida qabul qilinishi mumkin. Buxgalteriya hisobida vakillik xarajatlari amaldagi qonun 
hujjatlariga muvofiq to‘liq, va soliq hisobidaesa faqat uning normativ qiymati doirasida, ya’ni 
14 000 000 so‘mga tan olinadi. 
Buxgalteriya foydasini shakllantirish bo‘yicha, soliqqa tortish maqsadlarida qabul qilingan 
xarajatlarga nisbatan ortiqcha xarajat paydo bo‘lyapti, chunki soliq hisobida vakillik 
xarajatlariga cheklovlar 

---

mavjud.Buning natijasida buxgalteriya hisobi va soliq hisobi o‘rtasida doimiy farq paydo 
bo‘ladi. 
Misolimiz shartlariga ko‘ra, vakillik xarajatlari me’yoridan ortiqligi hisobot davrida 6 000 
000 so‘m miqdorida doimiy farq bo‘lishiga olib keldi. 
Bu doimiy farq doimiy soliq majburiyati paydo qiladi, uni doimiy farq summasini 
belgilangan foyda solig‘i stavkasi bilan ko‘paytirish natijasida aniqlanadi: 
6 000 000 so‘m * 15 % / 100 % = 1 000 200 so‘m. 
Hisobot davri uchun byudjetga to‘lanadigan foyda solig‘i summasi ushbu summaga 
oshirilishi lozim. 
№3-misol. 
 
Faraz qilaylik, asosiy vositalar ob’ekti boshlang‘ich qiymati 160 100000 so‘m hisobga 
olindi. Korxonada boshqa asosiy vositalar ob’ekti mavjud emas. Ob’ektning foydali xizmat 
muddati 60 oy (5 yil) deb qabul qilingan. 
Ushbu asosiy vositalar ob’ektining amortizatsiyasi buxgalteriya hisobi maqsadlari uchun 
kamayib boruvchi qoldiq usuli bilan, foydani soliqqa tortish uchun esa – chiziqli usul bilan 
hisoblanadi deb faraz qilaylik. Bundan tashqari asosiy vositalarning eskirishi natijasida 
quyidagi ma’lumotlar mavjud,deb taxmin qilaylik: 
Ko‘rsatkichlar 
Buxgalteriya 
hisobi 
maqsadlari 
uchun, 
so‘m 
Soliq 
hisobi 
maqsadlari 
uchun, 
so‘m 
Asosiy vositalarning ob’ekti 2019 yil

---

14 fevralda 60 oylik foydali xizmat 
muddati bilan buxgalteriya hisobiga 
qabul qilindi. 
160 000 000 
160 000 000 
2019 yilga hisoblangan amortizatsiya 
summasi 
53 333 300 
26 666 700 
2020 yil 
1 
yanvar 
holatiga
asosiy 
vositalar 
ob’ektining 
balans qiymati 
106 666 700 
133 333 300 
Jadval ma’lumotlariga ko‘rabuxgalteriya hisobi maqsadlari uchun hisoblangan eskirish 
summasi foyda solig‘i maqsadlari uchun eskirish summasidan oshib ketishi ko‘rsatilgan, 
shuning uchun 26 666 600 so‘m (53 333 
300 – 26 666 700) miqdorida chegirib tashlanadigan vaqtinchalik farq mavjud. 
Bu farq vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘i paydo bo‘lishiga olib keldi: 
26 666 600 so‘m * 15% / 100% = 4 000 000 so‘m. 

---