Mavzu: Navoiy hayoti va ijodi. G`azallar tahlili

d) rivojlantiruvchi maqsad –o`quvchilar so`z boyligini oshirish, nutqini o`stirish, fikrlashga o`rgatish,xotirasini mustahkamlash.Jahon adabiyotining nodir durdonalari bilan tanishtirish

Darsning jihozi: Tezkor savollar,turli texnik vositalar,turli badiiy asarlar

Darsning rejasi:

1.Alisher Navoiy hayot yo`li

2. G`azallar vazni haqida

2.G`azaning mazmuni bilan tanishtirish

Darsning usuli: Induktiv (bosqichma-bosqich)

Darsning turi:Yangi bilimlarni o`rganish

Sana	Darsning umumiy vaqti	Darsning	tarkibiga	ajratilgan	vaqt
		Dasning tashkiliy qismi	O`tgan mavzuni takrorlash	Yangi dars bayoni	Yangi darsni mustahkamlash	Uy vazifasini baholash
8.10	45 daqiqa	3 daqiqa	10 daqiqa	10 daqiqa	17 daqiqa	5 daqiqa

1.Darsning tashkiliy qismi:

A) salomlashish

B) davomat

E) Ta`lim-tarbiya ishlari

2.O`tilgan mavzularni takrorlash

Yangi mavzu:

«QILG‘IL»

Qaro ko‘zum, kel-u, mardumliq emdi fan qilg‘il,

Ko‘zum qarosida mardum kibi vatan qilg‘il.

Yuzung guliga ko‘ngul ravzasin yasa gulshan,

Qading niholig‘a jon gulshanin chaman qilg‘il.

Sakkiz baytli bu g‘azal asrlar osha el orasida mashhur bo‘lib kelyapti. Radifi sof turkiy (o‘zbekcha) so‘z. Qofiyasiga shoir anabiy («fan», «vatan», «rasan», «kafan»), forsiy («ko‘hkan», «shikan», «anjuman») kalimalarga ohangdosh o‘zbekcha so‘z («tikan») ham topadi.

Matla’ni sharhlashning o‘zidayoq bu g‘azalda qanchalar ma’no-mazmun yashirin ekani ayonlashadi. Lirik qahramon oshiq tarzida so‘z boshlab, unga to‘g‘ridan-to‘g‘ri «qaro ko‘zum» deb murojaat qiladi, kelib odamgarchilik («mardumlig‘») qilishni, yana ham aniqrog‘i, oshiq ko‘zi qorasida gavhar («mardum kibi») vatan tutishni so‘raydi. «Mardum kibi» ifodasida zimdan «odamdek» degan ma’no ham yashirin. Bilamizki, ko‘z qorachig‘i ichida yana qop-qora gavhar («gavharak» ham deyishadi) bor. U eski tilimizda «mardumak» deb ham ishlatilgan. Hozir ham bu shakl ayrim shevalarimizda saqlanib qolgan. Demak, shoir birinchi va ikkinchi misralarda shakldosh (omonim) so‘zlar ishlatib, tajnisga erishgan.

Matla’da Navoiyga murojaat qilina turib, lirik qahramon, agar jon aro shavq anjumanini tuzsang, uning boshoqlik o‘qini shu anjumanning sham’i qilgin, deydi.