Mavzu: Oltin mishyakli rudalarni boyitish texnologiyasi. Reja

3.Boyitish stollarida oltin ajratib olish
Boyitish stollari gravitatsiya usulida boyitishning asosiy dastgohlaridan biridir. Boyitish stoli quyidagi qismlardan iborat:
1. Forma yoki stanina – stolining tayanch tagligi bo`lib xizmat qiladi.
2. Deka – boyitish stolining kiya tekisligi – ishchi organ
3. Yassi- kobirgalar (narifleniya)
4.Xarakatga keltiruvchi mexanizm.
Stolning dekasining ma`lum burchak ostida burila oladi. Uning usti taxta, rezina, linolium bilan koplangan bulishi mumkin. Kobirgalar tepadan pastga bir- biridan uzun ma`lum oralikda joylashadi. Uning balandligi 2mm chamasi buladi.
5.Xom ashe bo`tana qabul qilish qutisi eng tepaga joylashgan.
6.Romb shaklidagi suv taqsimlagich, penalar o`z o`qi atrofida burila oladi. Stol ilgarilama - bo`ylama harakat bilan tebranadi. Suv bilan bo`tana yuvib turiladi. O`lchami 0-2 mm bo`lgan ruda zarralari, bunday stollarda yaxshi saralanadi. Zichligi katta bo`lgan zarralar, qobirg’alar orasidan, stol chetiga surilib, pastga to`kilib - og’ir material- boyitmani tashkil etadi. Yengil qum zarralari suv bilan tez ko`tarilib, yuvilib, stol bosh va o`rta qismida pastga tushib tuplanib, chiqindi va oraliq mahsulot sifatida to`planadi. Stol oxirida eng og’ir, o`rta og’ir, va og’irroq zarralar ilonizsimon birin - ketin oqim bilan ajratilib chiqish kuzatiladi. Stoldagi har bir zarracha bo`ylama kuch, og’irlik kuchi, enlama kuch, suv yuvish kuchi ta`sir etadi.
Boyitish stollari GMZ-1, GMZ-2 kabi zavodlarda cho`ktirish mashinasidan keyin quyiladi. Boyitish stoli katta samara bilan ishlaydigan gravitatsiya usulida boyitish dastgohlaridan biri. Boyitmalar qayta-qayta o`tkazilib, konditsiyaga (talabga) javob beradigan holga keltiriladi. Bundan chiqqan boyitmalar amalgamatsiya yoki affinaj sexiga jo`natilib oltin eritib olinadi.
4.Oltin rudalarini boyitish.
Oltin-mishyak (oltin-arsenat) rudalarini boyitish eng og'iri hisoblanadi, chunki ular tarkibida 10 % gacha mishyak arsenopirit ko'rinishida yupqa holda oltin birikkan bo'ladi. Arsenopiritdan tashqari rudalarda odatda xalkopiritni ham o'z ichiga oladi. Bu rudalar tarkibida uglerodli slanetslar mavjudligi sababli ularni boyitish juda qiyin.
Oltin-mishyak rudalarini boyitish birlashgan gravitatsion-flotatsion sxema bo'yicha amalga oshiriladi. Gravitatsion kontsentratning kontsentratsion stolda tozalanadi va cho'ktirish yo'li bilan ajratilgandan so'ng, gravitatsiya davrining chiqindilari kollektiv flotatsiyaga yuboriladi.
Sulfidlarni flotatsiya qilishda uglerodli birikma ayniqsa qiyin bo'lib, ular konsentratga o'tadi va ularning ajralish darajasini oshiradi, lekin oltin tarkibini kamaytiradi. Bundan tashqari, bu kontsentratlarni keyin sianlash yo'li bilan qayta ishlash mumkin emas, chunki ko'mir slanetsi oltin-sianid kompleksining sorbentidir. Bunda uglerodli kontsentrat kollektiv flottsiyada kontsentratga ohak, ko'piklantiruvchi T-66 va kerosin qo'shgan holda ajratiladi va mis sulfat qo'shilgan ko'mir slanetslarining flotatsiya chiqindilari oltin-pirit va oltin-arsenga ajratiladi.
Sianid jarayoni
Uning texnologik jarayoni asta-sekin takomillashtirildi. Bu oltin tarkibli rudalarni maydalash va maydalashdan keyin siyanid eritmasi. To'liq eritmadan so'ng pulpa faollashtirilgan uglerod bilan adsorblanadi. Oltinli uglerod tozalanadi va tarkibida ko'proq oltin va tushirilgan uglerod bo'lgan qimmatbaho suyuqlikka aylantiriladi. Qimmatbaho suyuqlik oltin kukunini hosil qilish uchun elektroliz qilinadi va keyin oltin quymalarida eritiladi. Tushirilgan uglerod qayta tiklanadi va mutanosib ravishda yangi uglerod bilan aralashtiriladi, bu jarayonda qayta-qayta ishlatiladi.
Sianid jarayoni uyda va chet elda oltin mineralni qayta ishlashning asosiy usuli hisoblanadi, ammo siyanidlash jarayonida u ko'p vaqt talab etadi va siyanid juda zaharli moddadir. Bugungi kunda atrof-muhitni muhofaza qilish talabining tobora ortib borishi bilan chiqindilarni sianid bilan qayta ishlash korxonalar uchun katta xarajatlarni keltirib chiqarmoqda.
Tiourea usuli
Tiourea erigan oltin bilan olingan qimmatbaho suyuqlik oltin tarkibiga ko'ra temir va alyuminiyni almashtirish yoki elektrodepozatsiya qilish orqali oltinni to'plashi mumkin, aralash oltinni esa oltingugurtni eritib olish orqali olish mumkin. Oltin shlamini eritish jarayoni siyanidli oltingugurt eritmasiga o'xshaydi.
Tiourea oltin qazib olish jarayoni toksik bo'lmagan oltin qazib olish jarayoni bo'lib, u Xitoyda tortishish va flotatsion oltin konsentratlarini davolashda ishlatilgan. Biroq, jarayon hali ham yuqori narx va beqaror ishlash muammosiga ega.

Oltinni qatron usuli bilan qazib olish

Qatronlar usuli loy loydan yuqori bo'lgan oltin rudalarini va grafit, asfalt, slanets va temir oksidi singari tabiiy adsorbentslarni o'z ichiga olgan murakkab rudalarni davolash uchun javob beradi, ularni an'anaviy siyanid-rux almashtirish usuli bilan davolash qiyin. Qovurilgan oltinli piritni davolash va past konsentratsiyali oltin tarkibidagi suyuqlikni to'plash uchun ham javob beradi.
Qatronlar atala ishlab chiqarish jarayoni uglerod jarayoniga qaraganda yaxshiroq va uning ishlab chiqarish narxi ancha past. Adsorbsiya qilingan oltin (masalan, uglerodli loy rudalari) bo'lgan rudalar ion almashinish usuli bilan yaxshiroq ishlov beriladi. Shu bilan birga, kamchiliklar shundaki, qatronlar selektivligi faollashgan ugleroddan ko'ra yomonroq, zarracha kattaligi nozik, zichligi faollashgan ugleroddan kichikroq, aşınma qarshilik kam va pulpa yuzasida adsorblash oson. Shuning uchun, boshqa metall siyanid komplekslarining ko'proq ionlarini o'z ichiga olgan pulpa uglerod atala jarayoni bilan ishlov berilishi kerak.