Мавзу: Омборда юкларни қайта ишлашда замонавий технологиялар Омборларнинг логистик вазифалари ва омборлаштириш технологиялари


Download 60 Kb.
bet2/2
Sana28.02.2023
Hajmi60 Kb.
#1235652
1   2
Bog'liq
6,7-мавзу.

Замонавий йирик омборлар – булар бир-бири билан бевосита боғлиқ бўлган кўплаб элементларни ўз ичига оладиган, аниқ бир тизимга эга бўлган ва моддий оқимларни ўзгартириш билан боғлиқ бўлган бир қатор вазифаларни бажарадиган, шунингдек юкларни қайта ишлаш ва истеъмолчиларга тақсимлаш ишларини бажарадиган йирик техник иншоотлар бўлиб ҳисобланади. Айни пайтда омборлар уларда қўлланиладиган қурилмалар, технологик ечимлар, жиҳозлар конструкциялари ва уларнинг хилма-хиллиги, қайта ишланадиган юкларнинг турлари бўйича омборлар мураккаб тизимлар қаторига киради. Шу билан бирга омборларнинг ўзи ҳам янада йирик тизим – логистик занжирнинг элементи бўлиб ҳисобланади ва у омборлар тизимида асосий ва техник талабларни шакллантиради, уларни оптимал фаолият кўрсатиши учун мақсад ва мезонларни белгилайди, юкларни қайта ишлаш учун шартларни белгилайди.
Шу боисдан омборлар алоҳида эмас, балки логистик занжирнинг таркибий қисми сифатида қаралиши лозим. Фақат шундай ёндошув орқали омборларни ўзининг асосий фукнцияларини самарали бажаришини ва юқори даражадаги самардорликка эришиш мумкин.
Шу билан бирга ҳар бир алоҳида олинган аниқ омборнинг кўрсаткичлари бир-биридан анчав фарқ қилади, зеро уларнинг элементлари ва ўзининг тузилмаси ўзаро боғлиқ бўлади. Омборлар тизимини тузишда унинг самардорлигига таъсир кўрсатувчи барча омилларни тўлиқ қамраб олган ҳолда уларга индивидуаль ёндошиш тамойилига амал қилиш лозим бўлади. Бунинг учун омборларнинг фукционал вазифаларини аниқлаш ва юкларни омборларнинг ичида ва ташқарисида қайта ишлашнинг таҳлили мисол бўлади. Ҳар қандай сарф харажатлар иқтисодий жиҳатдан асосланган бўлиши лозим, яъни сармоя сарфлаш билан боғлиқ ҳар қандай технологик ва техник ишланма бозордаги расм бўлган анаъна ва техник имокниятлардан эмас балки рационал равишда мақсадга мувофиқликдан келиб чиқиши лозим.
Омбор технологик жараёни деганда маҳсулотни қабул қилишга тайёрлаш, унинг келиб тушиши, кўчирилиши, ўрамдан чиқарилиши, маҳсулотни соти ва сифатига кўра қабул қилиш, сақлаш учун жойлаштириш, зичлаб ўрнатиш, саралаш, бутлаш, маҳсулотни бериб юборишга тайёрлаш ва маҳсулотни истеъмолчига юериб юбориш билан боғлив кетмакет бажариладиган амалиётларнинг жамулжамлиги тушунилади.
Маҳсулотни омборда қайта ишлашнинг бутун жараёни ёки унигн айрим босқичлари (маҳсулотнинг келиб тушиши, маҳсулотни жўнатиш) технологик карталар тузилади. Технологик карта бу омбор технологик жараёнини операциядан кейин батафсил ишланмасини акс эттирувчи ҳужатдир.
Технологик карталарда қуйидагилар белгиланади:

  • ишларнинг мазмуни (бажариладиган операциялар рўйхати);

  • ижрочилар;

  • технологик жараённинг давомида тузиладиган ҳужжатлар рўйхати.

Масалан, маҳсулотни қабул қилишнинг технологик карталари қуйидагиларни ўз ичига олади:

  • кун давомда маҳсулот келиб тушишининг графиклари;

  • амалиётларни бажариш кетмакетлиги;

  • маҳсулотларни юк тушириш ва юк ортиш билан шуғулланган ходимларнинг сони.

Омбор амалиётларини вақт давомида (смена, сутка давомида) бажариш технологик графикларни кўзда тутади. Булар:

  • юк ортиш юк тушириш механизмларининг ишлаш графиклари;

  • харидорларнинг омборга ёки товар намуналари залига маҳсулотларни

  • танлаб олиш учун келишининг графиклари;

  • экспедиция зонасининг ишлаш графиклари.

Омбор амалиётларининг график тасвири, омбор технологик жараёнининг ишлари ва амалиётларини кетмакет навбат билан бажарилиши омбор жараёнининг тармоқ моделини ташкил қилади. Омбор амалиётлари ва ишларини бажаришнинг ҳисобланган кўрсаткичлари ва муддатлари бўлган тармоқ модели омбор фаолиятининг тармоқли графиги дейилади.

-расм. Омборнинг технологик жараёнини рационал ташкил этиш тамойиллари


Логистик тизимларда омборга жойлаштиришнинг энг кулайтехналогиясини танлаш алохида фаолликни талаб этади, чунки омборгажойлаштириш буйича масалаларни хал килишда бир-бирлари билан жудаямжипслашиб кетган ва динамик богланган купгина турли хил омилларнитаккослаш муоммоси вужудга келади. Шу сабабли омборга жойлаштириштехналогиясини танлаш етарли даражада мураккаб хисоблаш техникасиникуллаш заруриятини хисобга олиш билан тизимий ва мажмуавий ёндошишниталаб этувчи булиб куринади.
Шунинг учун ушбу вазифани хал килишнинг биринчи боскичидаёкилгаридан техник омиллар асосида кабул килиниши мумкин булмаганомборга жойлаштириш техналогияси вариантларидан воз кечиш максадгамувофикдир.
Кейинги боскичда ушбу тизим учун кулланиши мумкин булган, аммоалохида шартларни ёки талаблари чеклаш характерига эга(валютажамгармаси етишмаганлигда импорт буйича харид килинадиган техниквоситалар) вариантлардан воз кечиш йули берилган карорлар доирасини анча кискартиради. Колган техник иктисодий улчамлардан энг кулайи танлаболинади.
Омборга жойлаштириш энг кулай техналогиясининг мезонлари барчавариантлар буйича таккосланадиган улчамларга асосланади.
Уларга куйдагилар киради:
* омборхона иншоатининг асосий улчамлари;
* механизацияга эхтиёж;
* кушимча ёрдамчи воситалар ва ускуналарга эхтиёж;
* иш кучига эхтиёж ва кушимча мехнат ресурсларини жалб килиш.
Айрим вариантларни тахлил килишда кейинчалик аник шароитлар
билан боглик сабаблар буйича амалга ошириш мумкин булмаганлигидан возкечилади. Масалан, контейнерлар ва поддонлар билан жихозланган тузилмалиблоклардан фойдаланиш кузда тутилга омборга жойлаштириш технологиясидатоварларнинг икки гурухини ажратиш тавсия этилади.
Биринчи гурухга контейнерларни куллаш билан блокларга жойлаштирувчи товарларни киритиш мумкин, уларнинг харакати кулда амалгаоширилади. Иккинчисига поддонларни куллаш билан тузилган блокларгажойлаштирилган товарлар киради, уларнинг харакати кутаргичлар ёрдамидаамалга оширилади.
Алохида товар гурухлари ичида куйдаги шартларга риоя килган холдагурухчалар буйича тартибга келтиришни утказиш зарур:
1. Бир хил улчамлар ва конструкцияга эга жойлаштириладиган бирликларниалохида омборхона булимларига жойлаштириш керак.
2. Омборхона булими узунлиги доирасида жойлаштириладиган бирликлартаркибий кисмларининг катъий белгиланган микдори урнатилади.
3. Агар товарлар бевосита бир-бирлари устига жойлаштириладиган булса, уларнинг микдори олдиндан аникланиши ва белгиланган микдордан ошибкетмаслиги керак.
Сармоялар киритишта харажатлар омборга жойлаштириштехнологияларини таққослашда бахолаш кўрсаткичлари сифатида булишимумкин:
* ускунанинг техник имкониятлари ва унга эхтиёж;
* омборхона объектидан фойдаланиш харажатлари;
* омборхона ходимларига эхтиёж;
* омборхона сигимининг катталиги;
* омборхона майдонларига эхтиёж;
Сармоялар киритишга харажатлар, омборхона хужалигинингривожланиши куйдаги формула буйича келажакдаги омборхона кувватларигаэхтиёж ва хар хил турдаги омборлар куввати(сигими) бирлигича солиштирмасармоялар киритиш меъёрларини белгилаш асосида амалга оширилади

бу ерда: E-омборхона объектлари сигимининг усиши, минг т.
Yйир- солиштирма сармоя киритишнинг йириклаштирилган меъёри,сўм/сиғими т.
Сус- ускуналар учун солиштирма сармоялар киритишнингйириклаштирилган меъёри, сум/сигими т.
Кус- худудларда ускуналар нархининг ошиши коэффиценти.
Kйиғ- куйдаги формула буйича белгиланган курилиш нархи ошишинингйиғма коэффиценти



бу ерда: Кхуд- курилиш монтаж ишлари нархининг ошишини хисобга олувчихудудий коэффицент.
Кик- иклимий минтакалар буйича курилиш монтаж ишларининг нархиниошишини хисобга олувчи коэффицент.
Кзил- зилзилавий ишлар буйича курилиш монтаж ишларининг нархиошишини хисобга олувчи коэффициент.
Ушбу турдаги ускунага(∑N) эхтиёжнинг пул микдори куйдаги формулабуйича аникланади:

бу ерда: Qомбор- ушбу турдаги механизмлар билан кайта ишланиши керак булганюк муомаласининг бир кисми, т.
Пм- фойдаланиш унумдорлиги(бир машина, механизмнинг ишлабчикариш куввати) т/с(куб.м/с);
Кнот- юк келиб тушиши(юкларни ортиш) нотекислигининг коэффиценти;
Кдоп- машиналар, механизмларнинг бир кисмини таъмирлашда, зарядкалашда, ижарада эканлиги хисобига уларга эхтиёжни ошишинингкоэффициенти.
Ушу турдаги машиналар, механизмлар ва курилмаларга эхтиёж микдориушбу формуладан келиб чиккан холда аникланади.

бу ерда: ∑Рр- омбор буйича куриб чикилаётган хар хил турдаги машиналар, механизмлар ва курилмаларнинг юк кутариш кобилияти микдори(бирсуткадаги энг куп микдордаги чикариш) каби хисоблаб чикилади.
P-ушбу турдаги ускуналарнинг ∑Ррдаги улушли, у куриб чикаётганкелажакда омборхона объектлари ихтисослашишидан узгартиришларнингусиши, ускуналар унимдорлигининг ошиши ва бошка омилларни хисобгаолган холда тузатилган булиши керак.
Pур- ушбу турдаги ускунанинг уртача юк кутариш кобилияти(уртачабир суткадаги чикариш), т.
Логистик тизимни (Rз) куллаш муносабати билан омборхона ходимларигакушимча эхтиёж куйдаги формула буйича аникланади:
Rз= Q/Pз, киши
Q - йиллик хисобланган юк муомиласи: минг т.
Pз - омборхона хужалигида режалаштирилган мехнат унимдорлиги, бирйилда минг т/с.
Мехнат унимдорлиги уни оширишга йуналтирилган тадбирларни хисобгаолган холда белгиланади:
- янги техник куллаш;
- ишлаб турган ускунларни замонавийлаштириш;
- ортиш-тушириш транспорт- омборхона ишларини механизациялаштиришва автоматлаштириш;
- омборхона ва логистик жараёнларни бошкариш жараёнини автоматлаштириш.
Download 60 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling