Mavzu: Ong taraqqiyoti va ongsizlik

Mavzu:
Ong taraqqiyoti va ongsizlik.
Психиканинг сенсор, персептив босқичлари
Инстинкт тушунчасининг мазмуни
РЕЖА:
Ҳайвонларнинг индивидуал ва интеллектуал хатти-ҳаракат шакллари
Онглилик ва онгсизлик..
.
Tayanch tushunchalar
Instinkt - (lot. instinctus uyg’onish) - murakkab shartsiz refleks, u hulq - atvoming tug’ma yig’indisi, tashqi yoki ichki ta'sirotlarga javoban hosil bo’ladi.
Ontogenez (yunon. on, ontos - asl, tub, genesis - tug’ilish, paydo bo’lish) - organizmning individual rivojlanishi. Tirik mavjudotning paydo bo’lgan davridan to oxirigacha bo’lgan davrdagi o’zgarishlar majmui.
Seskanuvchanlik - tirik organizmlaming ta'sirlarga biologik ahamiyata ega javob qaytarish qobiliyati.
Filogenez (yunon., phyle - qabila, urug\ genesis - paydo bo’lish) – muayyan tirik mavjudot turining yerda hayot boshlanganidan keyingi evolyusion taraqqiyot jarayoni.
Qo’zg’atuvchanlik, qo’zg’aluvchanlik - tashqi qo’zg’ovchi omillar ta’sirida fiziologik holatlarin o’zgartirib yuborish qobiliyati. Barcha tirik mavjudotga xos xususiyat.
Psixikaning filogenetik taraqqiyoti.
Jamiki materiya, jonsiz anorganik materiyadan tortib, to organik materiyaning yuksak hamda murakkab shakli - inson miyasigacha moddiy olamning umumiy xususiyatiga, ya’ni turli ta'sirlarga javob qaytarish qobiliyatiga egadir. Jonsiz tabiatda harakat jism yoki moddalaming o’zaro mexanik, fizik va kimyoviy munosabatlari tarzida namoyon bo’Iishi mumkin. Materiyaning aks ettirish shaklini quyidagicha
ifodalash mumkin:

.
Olamda tirik va o’lik tabiatni aks etishi turlichadir. Tirik materiyaning tashqaridan ta'sir etayotgan moddalar almashinuviga javob berishi ta'sirlanuvchanlik deb ataladi. Oddiy ta’sirlanuvchanlik barcha o’simliklarga xos. Evolyusiya jarayonida tashqi muhit bilan munosabatlarining umumiy turini o’zgarishi natijasida ta'sirlanuvchanlikning sifat jihatidan yangi bosqichga o’tishi sezuvchanlikni yuzaga kelishiga sabab bo’ladi. A.N.Leontevning faraziga asosan sezuvchanlik "genetic lunday ta'sirlanuvchaniik-ki tashqi muhit ta’siriga
organizmni yo’naltiradi va buning atijasida organizm tashqi muhitida signal vazifasini baiaradi.
Demak, sezuvchanlik shunday ta’sirlanuvchanlikki uning natijasida hayot chun zarur ta’siriar signallashadi. Sezuvchanlikning namoyon bo’Iishi. Psixikaning paydo bo’lishiga ob’ektiv biologik belgisi sifatida xizmat qiladi. Psixik tasirlanuvchanlikning o’ziga xos yuqori sifat o’zgarishi,-sezuvchanlik-psixik aks ettirilishning oddiy turi yuzaga kelganida boshlanadi. Hayvonlar evolyusiyasi jarayonidagi psixikaning sifat o’zgarishlarini A.N.Leontev o’zi ifodalagan psixik
rivojlanish bosqichlariga asos qilib oldi. N.Leontev bo’yicha psixika rivojlanish bosqichlarining jadval ko’rinishi va ularning sxematik ifodalanishi: