Mavzu: organik birikmalar reja

IZOMERIYA

IZOMERIYA
IZOMERIYA – tarkibi va molekular massasi bir xil ammo, tuzilishi, fizik va kimyoviy xossalari har xil bo’lgan birikmalarning mavjudligi
Struktura
Fazoviy
Uglerod zanjiri
Karrali bog’lar va funksional guruhlar joyiga ko’ra
sinflararo
Optik
Geometrik

IZOMERIYA

Izomeriya 2 asosiy guruhga bo’linadi:

• Strukturaviy izomeriya
• Fazoviy izomeriya

Struktura izomerlar yoki tuzilish izomerlar quyidagi guruhlarga bo’linadi:

• Zanjir izomeriyasi
• Sinflararo guruhlar izomeriyasi
• Karrali bog’lar va funksional guruhlar o’rni izomeriyasi

ZANJIR IZOMERIYASI

Masalan, butan quyidagi molekular formulaga ega C4H10
Atomlar orasidagi bog’larning ketma-ketligiga qarab ikki xil izomer holatda bo’ladi:

SINFLARARO GURUHLAR IZOMERIYASI

Masalan, C2H6O empirik formulaga ham spirt, ham oddiy efir mos keladi:
CH3 - CH2 - OH
CH3 - O - CH3
Etanol
Dimetil efir

KARRALI BOG’LAR VA FUNKSIONAL GURUHLAR O’RNI IZOMERIYASI

Molekula tarkibidagi karrali bog’lar joylashuvi va funksional guruhlarning o’rniga qarab quyidagicha sinflanadi\

• Karrali bog’lar holatiga ko’ra

CH2 = CH - CH2 - CH2
CH3 - CH = CH - CH3
Buten - 1
Buten - 2

• Funksional guruh holatiga ko’ra

CH2 - CH2 - CH2 OH
CH3 - CHOH - CH3
Propanol - 1
Propanol - 2
Fazoviy izomerlar yoki stereoizomerlar bir xil tuzilishga ega birikmalar, ya’ni molekuladagi atomlar yoki atom guruhlarining fazodagi joylashishi har xil bo’lgan birikmalardir

Konfiguratsiya deb molekuladagi atomlar yoki atom guruhlarining fazoda malum tartibda joylashishiga aytiladi. Bir xil tarkib va bir xil kimyoviy tuzilishga ega bo’lgan organik birikmalar konfiguratsiyasi bilan farq qilsa konfiguratsion izomerlar deyiladi

GEOMETRIK IZOMERIYA

Agar qo’shbog’ bilan bog’langan guruhlar turli tabiatli bo’lib, ikkalasi fazoda qo’shbog’ga nisbatan bir tarafda joylashsa sis - izomer(Z), har xil tarafga joylashsa, trans – izomer(E) hosil bo’ladi
GEOMETRIK IZOMERIYA
Geometrik izomerlar, odatda, turli fizikaviy va kimyoviy xossaga ega bo’ladi. Masalan, olein kislota sis-isomer bo’lib, moysimon suyuq modda bo’lsa, uning trans-izomeri elaidin kislota qattiq moddadir. Malein va fumar kislotalar ham bu turga misol bo’la oladi.

C18H34O2

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!