Ma’vzu: organik moddalar ishlab chiqarish reja

Ma’vzu: organik moddalar ishlab chiqarish reja: Energetika muammolari va istiqbollari

Ma’vzu: ORGANIK MODDALAR ISHLAB CHIQARISH

Reja:

1. Energetika muammolari va istiqbollari

2. Yoqilg’i va uni qayta ishlash

3. Qattiq yoqilgini qayta ishlash

4. Kokslashda hosil bo’ladigan kimyoviy mahsulotlarni ushlab qolish

5. Neft va tabiiy gazni qayta ishlash

Mavjud energiya manbalari ikkiga, asliga qaytadigan va asliga qaytmaydigan manbalarga bo’linadi. Asliga qaytadiganlariga quyosh energiyasi, shamol, suv, manbalari kiradi. Asliga qaytmadiganlarga esa turli yoqilg’ilar neft, gaz ko’mir, slans, torf kiradi.

Hozirgi paytda insoniyat o’z ehtiyojlari uchun asosan qayta tiklanmaydugan yoqilg’i turlaridan ko’p foydalanmoqda.
Jahondagi hamma energetik ehtiyojlarning 95% hozircha uglerod saqlaydigan tabiiy birikmalar—neft, gaz va ko’mirni yoqish hisobiga qondirib kelinmoqda. Tabiiy yoqilg’ining jahondagi zapaslari 12800 mlrd. t. Bu miqdorning taxminan 11 200 mlrd tonnasini toshko’mir, 740 mlrd tonnasini neft va 630 mlrd tonnasini tabiiy gaz tashkil etadi.
Qayta tiklanmaydugan energiya turlari va potensial zaxirasi katta bo’lsa ham ulardan yetarlicha foydalanishmayapti. Masalan, Yer kurrasidagi gidroenergiyaning umumiy potensial zaxiralari 73 trillion kVt/soatini tashkil etgani holda hozirgi vaqtda ularning salkam 3 % foydalaniyapti xolos.

1970-yillarda dunyoda energetika taqchilligi boshlandi. Shu yiliyoq neft va gazning narxi bir necha marta oshdi. Hozirgi davrda yer sharining 70% energiyasi neft va gaz hisobiga olinmoqda. Chunki ular foydalanishga qulay. Ammo neft va gaz nafaqat energiya manbai, balki minglab kimyoviy mahsulotlar olish uchun xomashyo hamdir.

• 
  1970-yillarda dunyoda energetika taqchilligi boshlandi. Shu yiliyoq neft va gazning narxi bir necha marta oshdi. Hozirgi davrda yer sharining 70% energiyasi neft va gaz hisobiga olinmoqda. Chunki ular foydalanishga qulay. Ammo neft va gaz nafaqat energiya manbai, balki minglab kimyoviy mahsulotlar olish uchun xomashyo hamdir.
  
• 
  Shuning uchun ham neft va gazni kimyo sanoati uchun homashyo sifatida qoldirish, energiya manbai sifatida nisbatan istiqbolli bo’lgan atom va termoyadro reaksiyalari hamda ko’mir energiyasidan foydalanish juda muhimdar.
  
• 
  Toshko’mirning dunyodagi zaxirasi neft va gazga nisbatan 5 marta ortiq. Ammo toshko’mir atrof-muhitni ko’p ifloslaydi. Ekologik toza energiya manbai bu asosan vodorod va metanoldir. Ma'lumki, vodorodning yonishidan suv hosil bo’ladi. Suv bug’lari esa atrofni tozalaydi. Uning yonishidan juda katta issiqlik chiqadi (125 510 kJ/ kg), ko’mirdan 4 marta ko’p (uglerod 32 800 kJ/kg) energiya beradi. Vodorod suvdan olinadi, demak, uning xomashyosi bitmas tuganmasdir. Hozirgi paytda vodorod avtomobillarning yoqilg’isiga qo’shilib (5-10 %) foydalanilmoqda. Bunday qilinganda avtomobillardan chiqiladigan zaharli gazlar miqdori ancha kamayadi. Benzinga metanol ham qo’shib yoqilg’i sifatida ishlatiladi.