Мавзу: Оқсил биосинтези


Геномда буладиган молекуляр мутациялар ва уларнинг биологик


Download 134 Kb.
bet6/9
Sana18.01.2023
Hajmi134 Kb.
#1098721
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
3-Оксил биосинтези

Геномда буладиган молекуляр мутациялар ва уларнинг биологик окибатлари эволюцией узгарувчанлик, оксиллар полиморфизми, наслий касалликлар
Маълумки, хар бир тур уз наслий белгиларини наслдан-наслга саклаб,
утказиш хусусиятига эга. Эволюцией харакатлантирувчи куч бу ирсий
узгарувчанлик ва табиий танланишдир. Ирсий узгарувчанлик мутациялар
окибатида вужудга келади. Мутациянинг хиллари куп булиб, уларнинг
барчаси хам хужайранинг наслий аппаратини узгартиради. Уларнинг энг
мухимлари хромосомалар курилишининг узгариши, хромосомалар сонининг
узгариши ва нуктавий мутациялардир.Мутациялар ДНКрепликацияси
жараёнидаги хатолар, турли ташки омиллар (рентген нурлари, ионлантирувчи нурланнш, босим, намлик, харорат ва бошкалар таъсири остида юз бериб уни репарация системаси тугрилай олмасагина наслдан-наслга утади. Уз1 арувчанликнинг яна бир механизми реконбинациялар жинсий хужайралар купайиши жараёнида мейозда хромосомалар ДНК лари кисмларининг бир-бири билан алмашинувидир.
Ушбу булимда биз факат гении нуктавий мутацияларини яъни геннинг нисбатан кичик булакларини уз ичига олган мутацияларинигина куриб чикамиз. Нуқтавий мутациялар ген ичидаги нуклеотидлар узгаришидан келиб чикад. Бунда ДНК молекуласидаги бор жуфт асослар алмашади, ёки асослар грутшаси тушиб колади бир азот асослар группаси кушимча киритилади ва нихоят ген ичида асослар урни алмашади. Натижада оксил синтези тух-габ колиши мумкин ёки янги оксиллар, ферментлар синтезланади ва охирида хужайрада ва бутун организмда янги хоссалар пайдо булади. Худди мана ШУ махсус оксилларни синтез килиш асосида генлар организм ривожланишига таъсир киладилар. Хар бир организмнинг белгилари ва хулки унинг оксиллардаги аминокислоталар тартибига, эволюция хам доимо бир аминокислоталарнинг бошкаси билан алмашинувига боглик. Шуни айтиб утиш керакки мутациялар жинсий хужайралар да булсагииа наслдан-наслга утадилар. АгаР мутациялар опероннинг бошкариш гени кисмида юз берса у оксил синтезини идора этилишининг издан чикишига ёки тухтаб колишига олиб келади. Мугация окибатида гендаги бир нуклеотид урнига бошка нуклеотид бирикса ёки ёнма-ён турган нуклеотидлар урни алмашса, окибатида шу нуклеотид жойлашган ердаги кодон узгариб трансляция окибатида бир аминокислота урнига иккинчи аминокислота бирикиши мумкин.
Мутация мономерларни тушиб колиши делеция ёки аксинча мономерлар кириб колики билан боглик булиши мумкин. Агар курилиши генида битта нуклеотид тУшиб колса, шу ердан бошлаб колган хамма аминокислоталарни коди узгаради. Чунки триплетлар унга караб битта нуклеотидга сурилади, буни рамкага ўнгга сурилиши дейилади. Окибатда бутунлай бирламчи курилиши узгарган оксил хосил булади. Генга битта нуклеотид кушилиб колса рамка чапга караб сурилади ва бунда хам юкоридагидек вокеа руй беради. Агар учта нуклеотид тушиб колиб, бу битта аминокислотани кодига тугри келгаР булса хосил булган оксилда шу аминокислота тушиб колади.



Download 134 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling