Islom
joriy etilgandan, Vatanimiz xududidan yetishib
chiqqan buyuk mutaffakirlar ijodida Olloh,
inson va tabiat
masalalari ilohiyot va dunyoviy falsafaning muhim
muammolaridan biri bo’lib kelgan. Bironta buyuk alloma va
mutafakkir islomiy qadriyatlar mavzuni chetlab o’tmagan.
Diniy
ilmlar sohalarida imom Buhoriy, imom Termiziy imom
Abu Hanifa, imom Moturudiy va imom Burhoniddin
Marg’inoniylar peshqadamlik qilgan.
Muhammad al-Xorazmiy va Ahmad
al-Farg’oniy
Ular butun musulmon Sharqi va jahonda tabiiy va aniq fanlar
rivojiga salmoqli hissa qo’shganlar. Muhamma al Xorazmiy
arab
xalifaligining poytaxti Bag;dodda “Donishmandlik
maskani” ga rahbarlik qilgan. Sharq xalqi orasida “Buyuk
matematik” unvoniga sazovor bo’lgan.
Ahmad al-Farg’oniy astronomiya va matematika sohlarida
nom taratgan. Yer va fazoviy sayyoralar hajmi,
iqlimlar
to’g’risida yangi asoslangan ma’lumotlar bergan. Qo’lga
kiritilgan ma’lumotlarni umumlashtirish, tadqiqotda xissiy va
aqliy mushohada mushtrakligi
allomaga hos xususiyatlar
sifatida dunyoqarashni shakllantirishning muhim omillari
bo’lib kelgan va undan keyin yashagna ilm ahliga tasiri sezilarli
bo’lgan.