Mavzu: O'zbekiston Republikasida banklarni xususiylashtirish va aksiyalshtirish orqali bank tizimini rivojlantirish Reja

Bank tizimini shakillantirishda respublikamizda olib

borilayotgan tadbirlar
Bank (lotincha: ansa— sarrof peshtaxtasi) –kredit moliya muassasasi; asosan, vaqtincha boʻsh pul mablagʻlarini toʻplash, korxonalarga va umuman pulga muhtojlarga kredit berish, naqd pulsiz hisob-kitoblarini amalga oshirish, pul va turli qimmatbaho qogʻozlar chiqarish, oltin va chet el valutalari bilan bogʻliq operatsiyalarni bajarish va boshqa faoliyatlar bilan shugʻullanadi. Dastlabki banklar qachon va qanaqa paydo bo’lganligini aniqlash ancha qiyin.Chunki hozirgi kunda banklar o’zida turli operatsiyalarni va xizmatlarni namoyon qiladi. Misol uchun chet el banklaridia xodimlar mijozlar uchun 300 dan ortiq xizmatlarni ko’rsatadi.Bu xizmatlarni barchasi turli joyda turli vaziyatda paydo bo’lgani sababli bankning tizimi qayerda boshlang’ich nuqtrasi ekani bilinmaydi. Bank ishi rivojlanishini bankning alohida operatsiyalari quyidagicha borganini ko’rishimiz mumkin: Misol uchun Greh ehromlarida bank vazifasini bajargan. Banklar faoliyatining eng qadimgi operatsiyalari bo’lib pullarni saqlab berish operatsiyasi hisoblanadi.Ma’lumki eng qadimgi davlatlarda ham omonatlar qabul qilish opertsiyalari mavjud bo’lgan.

Pulni saqlab berish buyicha operatsiyalar

Pulni almashtirish buyicha operatsiyalar

Kredit operatsiyalari

Mijozlarni naqd pulsiz hisob kitoblari

Boshqa turdagi vositachilik operatsiyalari

- Birinchi bosqich. XIX-asrning oxirigacha bo’lgan davrni o’z ichiga olib bunda oldingi mavjud bo’lgan banklar zaminida sobiq ittifoqning kredit tizimi tashkil qilindi. Bu davrda shu vaqtdagi iqtisodiyotning rivojlanishiga mos keluvchin tarmoq banklar, o’lka banklari,tijorat banklari, maxsus banklar, davlat banklari kabi banklar faoliyat ko’rsatgan.

- Ikkinchi bosqich. Bu davrda banklar korxonalarni veksel orqali kreditlashdan (egri kreditlash) to’g’ridan-to’g’ri kreditlashga o’tdi. Bunda banklar xalq xo’jaligi sohalari bo’yicha tashkil qilindi va ular shu sohalarga muddatli kreditlash va moliyalashtirish bilan shug’ullangan. Davlat banki asosan qisqa muddatli kreditlashni olib borgan.
- Uchinchi bosqich Bunda mavjud tarmok banklari qayta tashkil qilinib mamlakatdagi barcha kredit munosabatlarni olib borish maqsadida uchta yirik bank, qurilish banki, tashqi savdo banki tashkil qilindi. Davlat banki xalq xo’jaligining barcha sohalariga (qishloq xo’jaligiga o’zoq muddatli kredit ham) qisqa muddatli kredit bergan. Šurilish banki kapital quyilmalar bilan boglik operasiyalarni bajargan. Tashki savdo banki mamlakatning eksport-import operasiyalarini bajargan.