Mavzu: O'zbekiston respublikasi soliq tizimining o'ziga xosligi reja

4-jadval 2018 yilda va 2022 yilda solishtirma shartlarda yalpi tushumda soliqlarning ulushi (shartli misolda).
ming soʻm

№		2018 y.		2018 y. 2022 yilgi soliqlar shartlarida
		Xodimlar soni 250 nafardan ortiq boʻlganda soliqlar tizimi	Xodimlar soni 250 nafargacha boʻlganda (KK) soliqlarning soddalashtirilgan tizimi	Aylanma 1 mlrd soʻmdan ortiq boʻlganda soliqlar tizimi	Aylanma 1 mlrd soʻmgacha boʻlganda soliqlar tizimi
1.	Yalpi tushum (realizatsiya qilinayotgan mahsulot qiymati)	120 000	120 000	120 000	120 000
2.	Sof tushum (QQS yoki YaSTni ayirgan holda)	100 000	114 300	105 000	115 400
3.	Tannarхi (shu jumladan MHF – 30 ming soʻm)	80 000	80 000	80 000	80 000
4.	Foyda	20 000	34 300	25 000	35 400
5.	Soliqlar:
5.1.	QQS (hisobga olishsiz) (stavka 2018 yilda – 20%, 2022 yilda – 15%)	20 000	-	15 000	-
5.2.	Yagona ijtimoiy toʻlov (2020 yildan – ijtimoiy soliq) (stavka 2018 yilda – 25%, KK uchun –15%; 2022 yilda – 12%)	7 500	4 500	3 600	3 600
5.3.	Mol-mulk soligʻi (stavka 2018 yilda – 5%, 2022 yilda – 1,5%)	3 300	-	1000	1 000
5.4.	Yer soligʻi (stavkalar har yili indeksatsiya qilinadi)	1 200	-	1 700	1 700
5.5.	Foyda soligʻi (stavka 2018 yilda – 14%; 2022 yilda – 15%)	1 120	-	2 805	-
5.6.	Yagona soliq toʻlovi (2019 yildan – aylanmadan olinadigan soliq) (soliq stavkasi 2018 yilda – 5%; 2022 yilda – 4%)	-	5 700	-	4 600
6.	Barcha soliqlar summasi	33 120	10 200	24 105	10 900
7.	Yalpi tushumda barcha soliqlarning ulushi	27,6%	8,5%	20,1%	9.1%

XULOSA
Soliqlarning umumdavlat (respublika) va mahalliy soliqlarga bo’linishi hukumat idoralarining respublika hukumati va mahalliy hukumatlarga bo’linishi asosida kelib chiqadi. Ґar bir hokimiyat idoralari o’zlarining bajaradigan muhim vazifalaridan kelib chiqib, o’z byudjetiga va uni ta’minlaydigan soliqlarga ega bo’lishi kerak. Respublika hukumati umumdavlat miqyosida katta vazifalarni mudofaa, xavfsizlikni saqlash, tartib-intizom infrastrukturasini yaratish, mehnatkashlarga ijtimoiy himoyasini tashkil etish va boshqa bir qator yirik vazifalarni bajaradi. Shuning uchun uning byudjeti ham soliqlari ham salmoqli bo’lishi shart. QQS, aktsiz solig’i, yuridik shaxslarning daromadi (foydasi)dan, fuqarolar daromadidan olingan soliqlar respublika byudjetiga tushadi. Umumdavlat soliqlarining muhim xususiyati shundaki, respublika byudjetiga tushadigan soliqlardan mahalliy byudjetlarni boshqarib borish uchun ajratma sifatida tushishi mumkin. Bordi-yu, ajratma etmasa subventsiya yoki subsidiya beriladi. Agar kelgusi yil mahalliy byudjetlarning o’z manbalari (soliqlari) ko’payib qolsa, respublika soliqlardan ajratma berishning hojati qolmaydi. Respublika va mahalliy soliqlar yagona mohiyatga ega bo’lib, byudjetga to’lanishi lozim bo’lgan to’lovlardir.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi.(2022-yil 30-dekabrdagi o’zgarishlar bilan) http//:www.lex.uz (normativ - huquqiy baza).
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 30-dekabrdagi O‘RQ-812-sonli Qonuni
   
3. 
   “2022-yil uchun O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to’g’risida”gi 2022-yil 30-dekabrdagi O’RQ-813-son Qonuni.
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 30-dekabrda qabul qilingan PF 287 sonli farmoni
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni 10.02.2023 PF-21 son
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 29 iyundagi “O’zbekiston Respublikasining soliq siyosatini takomillashtirish kontseptsiyasi to’g’risida”gi PF-5468-son Farmoni.
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 28 yanvar kuni “2022-2026 yillarga mo’ljallangan Yangi O’zbekistonning Taraqqiyot strategiyasi to’g’risida”gi PF-60-son Farmoni
   
8. 
   Jo’rayev A.S., Amanov A.M., Shodiyev O.A. Yuridik shaxslarni soliqqa tortish. Darslik. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2020. – 360 b.
   
9. 
   Qurbanov Z.N., Misirov K.M., Hotamov K.R., Isayev F.I. Soliq hisoboti. O’quv qo’llanma. – T.: “Nihol print” OK, 2021. – 196 b.
   
10. 
    Usmanova M.S. Soliqlar va soliqqa tortish. O’quv qo’llanma. – T.: “Nihol print” OK, 2021. – 396 b.
    
11. 
    Jo’rayev A.S., Safarov G’.A., Meyliyev O.R. Soliqlar soliqqa tortish. (II-qism). Soliq nazariyasi. Darslik. – T.: “Nihol print” OK, 2021. – 260 b.
    
12. 
    Jo’rayev A.S., Shirinov S.E. Soliq tushumlari hisobi va prognozi. Darslik. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2019. – 416 b.
    
13. 
    Vahobov A., Jo’rayev A. Soliqlar va soliqqa tortish. Darslik. –T: “IQTISOD-MOLIYA”, 2019. -408 b.
    
14. 
    Jo’rayev A.S., Berdiyeva U.A. Soliq ma’murchiligi. O’quv qo’llanma. – T.: “Nihol print” OK, 2022. – 284 b.
    
15. 
    Маршавина Л.Я., Чайковская Л.А. Налоги и налогообложение. Учебник. – М.: «Юрайт», 2022. – 510 с.
    
16. 
    Пансков В.Г. Налоги и налогообложение. Учебник. – М.: «Юрайт», 2021. – 472 с.
    
17. 
    Гончаренко Л.И. Налогообложение организаций. Учебник. Москва, КНОРУС. 2018, 385-стр
    
18. 
    Романов А.Н., Колчин С.П. Налоги и налогообложение. Учебное пособие. Москва, Инфра-М. 2018, 385-стр
    
19. 
    Taxation (UK), BPP Learning Media Ltd BPP House, Aldine Place 142–144 Uxbridge Road London W12 8AA, FA 2017
    
20. 
    Advanced Taxation (UK), BPP Learning Media Ltd BPP House, Aldine Place 142–144 Uxbridge Road London W12 8AA, 2017
    
21. 
    Jane Fracknall-Hughes. The Theory, Principles and Management of Taxation: An introduction, Routledge Taylor and Francis Group. 2017
    

Internet saytlari:

1. 
   http://www.gov.uz - Ўзбекистон Республикаси ҳукумат портали
   
2. 
   http://www.lex.uz - Ўзбекистон Республикаси қонунлари базаси сайти
   
3. 
   http://www.mf.uz - Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги сайти
   
4. 
   http://www.soliq.uz - Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси сайти
   
5. 
   http://www. Openbudget.uz
   
6. 
   http://www.norma.uz - “Норма ҳамкор” МЧЖ
   
7. 
   http://www.my.soliq.uz.
   

1^ https://lex.uz/docs/-4674902

2^ Риккардо Д. Начало политической экономики и налогового обложения. Сочинения./ т. 1. /Пер. с англ. - М.: Госполитиздат, с.380.

3^ Пепеляев С.Г. Основы налогового права. -М., 1995. с.24.

4^ Черник Д.Г. Налоги в рыночной экономике. –М.: Финансы, 1992. №3 с.19.

5^ Болдырев Б.Г. Финансы капитализма. - М.: Финансы, 1987. 21.

6^ Олимжонов О. Бозор иқтисодиётига ўтиш даврида солиқ сиёсати. Ҳаёт ва иқтисод. 1992.

7^ https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.soliq.uz%2Fpage%2Fjismoniy-shaxslarga-soliq-solish&psig=AOvVaw28M00Uy28EsluAInXEvn7G&ust=1677141231875000&source=images&cd=vfe&ved=0CAMQjB1qFwoTCODzhpHcqP0CFQAAAAAdAAAAABAa