Mavzu: O‘zbekistonda paxtachilikning rivojlanishi tahlili. Mundarija

2 Adabiyot sharhi
2.1 Xorijiy tadqiqotlarga umumiy nuqtai
Hozirgi vaqtda tolasi yuqori sifatga ega bo‘lgani uchun o‘zbek seleksionerlarining “s-6524”, “Buxoro-6”, “Buxoro-8”, “Buxoro-102”, “Namangan-77”, “sultan” kabi navlari yetishtirilmoqda. ." Umid qilamizki, yangi erta va istiqbolli “Guliston”, “Porlok-3”, “Porlok-4”, “Buxoro-10”, “Andijon-37”, “Xorazm-150”, “s -8290”, “s- 8286".
Hozirgi bosqichda naslchilik ishlarini rejalashtirishda, mavjud iqlim sharoitini hisobga olgan holda, respublika selektsionerlari ertapisharlik, yuqori mahsuldorlik, tola sifatini yaxshilash, navlarning sho‘rlanishga, kasallik va zararkunandalarga chidamliligi, navlarning sho‘rlanish, kasallik va zararkunandalarga chidamliligi kabi xususiyatlar bilan bir qatorda, selektsionerlar ham alohida e’tibor qaratmoqda. o'ta yuqori haroratlar va tuproqdagi namlik etishmovchiligiga navlarning bardoshliligi oshadi.
Xalqaro paxta assotsiatsiyasi prezidenti Antonio Estiv Toshkentdagi Xalqaro paxta yarmarkasida bergan intervyusida o‘zbek paxtasi eng yaxshi xalqaro standartlarga javob berishini va eng keng iste’mol talabini qondirishini ta’kidladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, turli xil navlar, belgilar va xususiyatlarning genetik determinizmi tufayli, atrof-muhit omillariga, xususan, mineral oziqlanish elementlarini kiritishga bo'lgan talablari bilan farqlanadi.
Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, ertapisharlik nuqtai nazaridan turli guruhlarga mansub navlar makro va mikro o'g'itlardan foydalanish natijasida hosildorlikni oshirishning teng bo'lmagan qobiliyati bilan ajralib turadi. Shuningdek, Namangan-77, S-6524, Buxorodagi quruq massa va barg yuzasining to‘planishiga rivojlanishning boshlang‘ich bosqichida ommaviy kurtaklanish fazasigacha fosfor va kaliyning yetishmasligi sezilarli ta’sir ko‘rsatmasligi ko‘rsatilgan. -102. Namangan-77 ertapishar navida gullash fazasidan boshlab ommaviy meva hosil bo‘lishigacha bo‘lgan davrda bu oziq moddalarning yetishmasligi quruq massaning to‘planishiga va barg yuzasining o‘sishiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Bu ko'rsatkichlarning pasayishi uning hosildorligiga salbiy ta'sir ko'rsatdi.
Shu bilan birga, “s-6524” va “Buxoro-102” navlarida ozuqa moddalarining yetishmasligi hosilga arzimas ta’sir ko‘rsatdi.
Olingan ma'lumotlar shuni ko'rsatdiki, turli navlar mineral ta'minot sharoitlariga turli xil ehtiyojlarga ega va ionlarni singdirish, ularni tashish va keyingi metabolizm (assimilyatsiya) uchun turli xil genetik jihatdan aniqlangan imkoniyatlarga ega.
O‘zbekistonda yetishtirilayotgan g‘o‘zaning zamonaviy sanoat navlari unib chiqqandan to 50 foiz ko‘zasi ochilgunga qadar 120-130 kun, istiqbolli navlari esa 100-110 kunga yetadi.
Amerika, bolgar, isroil, hind, xitoy seleksiyasi navlarining qiyosiy tahlili o‘zbek seleksiyasi navlarining raqobatbardoshligini ko‘rsatdi. Xorijiy seleksiyaning eng yuqori mahsuldor navlari qisqa kun sharoitida, lekin uzoq vegetatsiya davri bilan o'sishga moslashgan.
Bizning uzoq kun sharoitimizda ular kuchli vegetativ massa hosil qiladi, bu esa qutilarning pishishini sekinlashtiradi. Shunga qaramay, boshlang'ich material sifatida seleksiya jarayonida xorijiy naslchilikning naslchilik navlari keng qo'llaniladi. Bu navlarni moslashtirish va ulardan bizning sharoitimizga moslashgan yuqori mahsuldor va ertapishar shakllarni ajratib olish uchun kamida to‘rt-besh yil kerak bo‘ladi.
Shunday qilib, Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va agrotexnologiyalari ilmiy-tadqiqot institutida yetishtirilgan vegetatsiya davri 130-135 kun bo‘lgan IV turdagi tolaga ega bo‘lgan yangi “jarqo‘rg‘on” ertapishar g‘o‘za navi qurg‘oqchilikka chidamliligi bilan ajralib turadi. Asosiy poyaning balandligi 130-140 sm, xom paxta qutisining vazni 6-6,5 g, 1000 ta chigitning vazni 135-140 g, tola uzunligi 34-35 mm, tola hosildorligi 37 ga teng. -39 foiz, mikroneyr 3 ,9-4,4, hosildorlik 44-50 q/ga.
Ushbu g'o'za navining stress omillaridan himoya qilish funktsiyasi fermentlar: peroksidaza va polifenol oksidaza faolligining 17-48 foizga oshishi bilan ifodalanadi. Stress omillariga chidamlilik xususiyatiga ega bo'lmagan g'o'za navlari uchun bu fermentlar faolligining 1,3-2,7 marta pasayishi xarakterlidir.
Ilmiy-tadqiqot va ishlab chiqarish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, navning agrotexnik xususiyatlarini hisobga olgan holda to‘g‘ri tanlash va ekish urug‘ini tayyorlashning yangi usullarini izlashgina yuqori va barqaror hosil olish uchun hududlarning tabiiy-iqlim sharoitlaridan maksimal darajada foydalanishni kafolatlaydi. paxta xomashyosi.