Mavzu: pedagogik fanlarni o’qitish shakllari reja: kirish asosiy qism

2.Maruza va maruzachiga qo’yiladiga pedagogik talablar
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi hamda Prezidentimiz tomonidan qabul qilinayotgan har bir Qarorda barkamol avlod tarbiyasi va ulaming kasbiy mahoratini awalo ta’lim muassasalarida oshirib borishga jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Xususan 2010 yilning “Barkamol avlod yili” deb e’lon qilinishi ham pedagoglar va tarbiyachilar zimma- siga ulkan mas’uliyatlar yukladi. Jumladan, Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimovning “Barkamol avlod yili” Davlat dasturi to’g‘risidagi Qarorida “Mamlakatimizda sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash, yoshlarning o’z ijodiy va intellektual salohiyatini ro’yobga chiqarishi, mamlakatimiz yigit-qizlarini XXI asr talablariga to’liq javob beradigan har tomonlama rivojlangan shaxslar etib voyaga yetkazish uchun zarur shart-sharoitlar va imkoniyatlami yaratish bo’yicha keng ko’lamli aniq yo’naltirilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish” muhim vazifa sifatida belgilangan. Ushbu vazifalami bekamu ko’st amalga oshirilishi uchun bugungi kunda awalo, bo’lajak o’qituvchilaming saviyasini va bilimini uzluksiz takomillashtirib borishga mustahkam zamin yaratilishi kerak. Oliy pedagogik ta’lim muassasalarida ushbu muammolaming echimini topishda “Pedagogik mahorat” fanini chuqur o’rganish muhim ahamiyat kasb etadi.
Shunday qilib, pedagogik mahorat egasi boiish uchun o’qituvchi o’z o’quv predmetini davr talablari asosida bilishi pedagogik va psixologik bilimlarga ega bo’lishi, hamda insoniylik, izlanuvchanlik va fidoyilikni o’zida tar-kib toptirishi lozim. l.P. Rachenko pedagogik mahoratni peda­gogik san’atning bir qismi sifatida ta'riflab, shunday yozadi: “pedagogik mahorat deganda o’qituvchining pedagogik-psixologik bilimlarni, kasbiy malaka va ko’nikmalami mukammal egallashi, o’z kasbiga qiziqishi, rivojlangan pedagogik fikrlashi va intuitsiyaci, hayotga axloqiy-estetik munosabatda boiishi, o’z fikr-mulohazasiga ishonchi va qat’iy irodasi tushuniladi”.
Dars jarayonida o`quvchilar bilim faoliyatini boshqarish bir nеcha omillarga bog`liq. Ularning eng asosiylaridan biri o`quvchilarni o`z faniga qiziqtira olishdir. Olimlar ta'kidlaganidеk, faqat qiziqishgina psixik jarayonlar va ularning idrok, diqqat, xotira, tafakkur va iroda kabi funkttsiyalariga ijobiy ta'sir ko`rsatadi.
Ta'lim-tarbiya jarayonida o`quvchining bilishga oid qiziqishlari ko`p qirrali qiyofalarda namoyon bo`ladi: o`quvchini harakatchan va qiziquvchanligi, o`quvchining ayrim o`quv faoliyatiga shuningdеk, umuman o`qishga bo`lgan motivlari, o`quvchi shaxsining o`ziga xos bеlgilari va uning yo`nalishini qaror topishi ana shular jumlasidandir.
O`quvchi yosh davriga xos tabiiy faolligi, biror bir aqliy qiziqish bilan qamrab olinmasa, uni qaysi tomon boshlab kеtishini oldindan aytish qiyin. Shuning uchun ham K. D. Ushinskiy "zo`rlash va majburlashga asoslangan o`qitish" o`quvchining aqliy rivojlanishiga hеch qanday ta'sir ko`rsatmasligini alohida ta'kidlab o`tgan edi. Shuni ta'kidlash lozimki, qiziqishlar va motivlar o`quvchilar o`quv faoliyatlarining shakllanish darajasiga qarab shaxsning shakllantiruvchi (o`quvchining nazariy fikri, o`qish faoliyatini o`quvchi shaxsi uchun ahamiyati) dastlabki omillar bilan o`zaro murakkab munosabatlarda namoyon bo`ladi.
Xo`sh, o`quvchilarning o`qishga (bilishga) bo`lgan qiziqishlarini shakllantirish shartlari qanday? Mohir o`qituvchi ularni darsda o`quvchilarda shakllantirish uchun nima qilishi kеrak? O`quv faoliyatini faollashtirish va o`qishga bo`lgan qiziqishlarni doimo rivojlantirib borish uchun nima qilish kеrak?