Mavzu: predmetlar o’lchamini idrok qilish va taqqoslash. Bolalarni shartli o’lchov birliklari bilan tanishtirish

MAVZU: PREDMETLAR O’LCHAMINI IDROK QILISH VA TAQQOSLASH. BOLALARNI SHARTLI O’LCHOV BIRLIKLARI BILAN TANISHTIRISH.
Reja.

1. 
   Maktabgacha yoshdagi bolalarda predmetlar miqdorini idrok qilish, esda
   olib qolish va taqqoslashning o‘ziga xos xususiyatlari.
   
2. 
   To‘plamlarning tengligi va teng emasligi haqidagi tasavvurlani
   shakllantirish, o‘yinlar va o‘yin mashqlaridan foydalanish.
   
3. 
   Predmetlar o‘lchamini idrok qilish va taqqoslash.
   

O‘yinlar va o‘yin mashqlaridan ilk yoshdayoq bolalarning bir xil turdagi predmetlar haqidagi tasavvurlari kengayib boradi: «ko‘p qo‘g‘irchoqlar», «uchta kubik»,«qo‘lda beshta barmoq» kabilar. Bu birinchi tasavvurlar bolaning passiv nutqida namoyon bo‘ladi. Tajribaning ko‘rsatishicha, 1 yoshu 3 oylik bola berilgan topshiriqlarni, ya’ni«kichik uy», yoki «katta uylar» qurishi, «vagon» «vagonchalarni olibkelishi», «gul» yoki «gullarni» ekishi mumkin ( Kalinina, V.V. Danilova va boshqalar).
1 yoshu 6 oylik go‘dak faol nutqni egallaydi, otning birlik va ko‘plik
shakllaridan foydalangan holda, alohida predmetlarni ajrata oladi: «By kubik, bu
kubiklar», «uy – uylar», “qo‘g‘irchoq – qo‘g‘irchoqlar”. Bu yoshdagi bolalarni
ko‘proq bir xil turdagi predmetlar qiziqtiradi, (shar, tugmacha, halqa). Ular bu
narsalarni sochadilar, yana yig‘ib oladilar, stol ustiga gorizontal bo‘yicha teradilar.
Bolalarda birdaniga predmetlarni qo‘llariga olib, barmoqlari bilan qisib uning
sochilishini kuzatishni yaxshi ko‘radilar (masalan, tugmachalar). Predmetlarning
turli xilligini bola turli xil sezgi a’zolari yordamida qabul qiladi: eshitish, ko‘rish
va boshqalar. U o‘zi bir xil turdagi harakatlarni bajargan: maketdan 1 ta
o‘yinchoqni bir necha marta tashlagan, koshik bilan stolini taqillatgan. Ko‘plik
haqidagi birinchi tasavvurlar va ularnnng alohidaligi birlik va ko‘plikni ajrata
olishga yordam beradi. Matematikada ko‘plik tushunchasiga quyidagicha ta’rif
beriladi. «Ko‘plik bu bir butun qilib quriladigan obyektlarning yig‘indisidir».
Ko‘plikni tugallangan va tugallanmagan holda quriladi. Kichik yoshdagi bolalar
tugallangan ko‘plik bilan ish ko‘radilar. Go‘dak bolada ko‘plik haqidagi eng
birinchi tasavvurlarning rivojlanishi diffuzion: ya’ni u hali aniq chegaraga ega bo‘lmaydi va element ketidan element qabul qilinadi. Bunday qabul qilish noaniq
ko‘pliknixarakterlaydi.