Mavzu: pulning xalqaro munosabatlardagi xarakati

9. Savdo balansi, to`lov balansi va ularning holati.
Mamlakatlar o'rtasida mavjud bo'lgan tovarlar va xizmatlarga bo'lgan o'zaro talab va taklif har bir davlatning tashqi savdo operatsiyalarining joriy hisobvarag'ida qayd etiladi. Bu mamlakatning savdo balansi deb ataladi, bu erda tovar eksporti tovarlar importi bilan muvozanatlanadi. Agar, masalan, biror mamlakat o'zi import qilgandan ko'ra kamroq eksportga ega bo'lsa, unda tashqi savdo taqchilligi yuzaga keladi va aksincha, agar u ko'proq eksport qilsa, bu saldoning saldosi ijobiy bo'ladi. Odatda, mamlakatning joriy hisobi (savdo balansi) taqchilligini muvozanatlash uchun hukumat importni cheklash bo‘yicha turli choralarni qo‘llaydi (yuqoriroq tariflar belgilash, import kvotalari, birja operatsiyalarini tartibga solish va hokazo).
Savdo balansi to'lov balansining ajralmas qismi bo'lib, shu munosabat bilan u to'lov balansi xalqaro hisob-kitoblarni, ularning umumlashtirilishi va miqdoriy ifodasini to'liqroq aks ettiradi, mamlakat tomonidan boshqa davlatlarga amalga oshirilgan haqiqiy to'lovlar nisbati va ulardan olingan tushumlarni ko'rsatadi. chet elda.
Mamlakatning toʻlov balansi bu oʻz rezidentlarining maʼlum bir vaqt oraligʻida, odatda kalendar yilida dunyoning qolgan mamlakatlari bilan qilgan barcha iqtisodiy operatsiyalarining tizimli qaydidir. Ba'zi mamlakatlar ularni har chorakda o'tkazadilar. Uning ma'lumotlari, birinchi navbatda, davlat tomonidan pul-kredit, savdo, soliq-byudjet siyosatini, shuningdek, iqtisodiy siyosatni shakllantirish uchun zarurdir. Ushbu ma'lumotlar ikkala bank uchun ham, zarur yuridik shaxslar, va aholining katta massasi, chunki ular oxir-oqibatda mamlakatning valyuta kursini belgilaydi. U jami xalqaro savdo va moliyaviy oqimlarni aks ettiradi.
Buni aytish mumkin to'lov balansi - psᴛᴏ bilan barcha operatsiyalarni aks ettiruvchi hujjat naqd pulda mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalarida vositachilik qiluvchi (xizmat qiluvchi). Barcha tashqi iqtisodiy operatsiyalar bo'yicha to'lovlarni hisobga olish ikki tomonlama buxgalteriya hisobi printsipi bo'yicha amalga oshiriladi. Masalan, eksport orqali mamlakatga kirgan pullar plyus belgisi bilan qabul qilinadi va mamlakatdan chiqib ketayotgan pullar (import) minus belgisi bilan qayd etiladi - bu xarajat. Tashqi iqtisodiy operatsiyalar bo'yicha daromadlar va xarajatlar o'rtasidagi farq to'lov balansining "saldosi" bo'lib, agar u minus bo'lsa, u holda taqchillik yuzaga keladi, bu esa mamlakat milliy valyutasi kursining barqarorligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
To'lov balansi uchta asosiy bo'limdan iborat:
Joriy hisob;
Kapital hisobi;
Rasmiy xalqaro zaxiralar asosida hisob-kitob.
Joriy hisob balansida eksport-importdan tashqari bir tomonlama bir martalik to‘lovlar ham aks ettiriladi. Ushbu bo'limda barcha xizmatlar (xorijiy turizm, xorijdagi harbiy bazalarni saqlash, Pul o'tkazmalari, merosni o'tkazish va boshqalar).
Kapital oqimlari balansi xorijiy aktivlarni sotib olish va sotish, investitsiyalar, kreditlar va boshqalarni taqdim etish va olishni aks ettiradi. Boshqacha qilib aytganda, u kapitalning kirib kelishi va chiqishini yoki ishlab chiqarish omillari harakatini aks ettiradi, ĸᴏᴛᴏᴩᴏᴇ xalqaro savdoni to'ldiradi va o'rnini bosadi. Kirish kapital xorijiy aktivlarning ko'payishi yoki mamlakatning tashqi aktivlarining qisqarishi shaklida sodir bo'ladi. Shunday qilib, agar Amerika prezidenti Ukraina qimmatli qog'ozlarini (GKO - Davlat g'aznachilik veksellarini) sotib olsa, unda Ukrainaning xorijiy aktivlari ko'payadi va uning miqdori ortiqcha belgisi bilan qayd etiladi va aksincha, Ukraina rezidentlariga xorijiy qimmatli qog'ozlarni sotish. (chet eldagi Ukraina aktivlarining qisqarishi) kapitalning chiqib ketishi sifatida qabul qilingan, ᴛ.ᴇ. minus belgisi bilan.

Xulosa
Xalqaro valyuta munosabatlari - bu, valyutani jahon xo’jaligida amal qilishi borasida shakllanadigan va milliy xo’jaliklar faoliyat natijalarining o’zaro almashuviga xizmat ko’rasatadigan ijtimoiy munosabatlar yig’indisidir. Valyuta- jahon bozorida, davlatlar o’rtasida pul vazifalarini bajaruvchi davlatlarning milliy pul birliklaridir. Masalan, Amerika Qo’shma Shtatlari "dollari", Buyuk Britaniya "funt sterlingi", Kanada "dollari", Yapon "ienasi" va boshqa shu kabilar.
Valyuta tizimi - bu, milliy qonunchilik yoki davlatlararo kelishuvlar bilan mustahkamlangan valyuta munosabatlarini tashkil etish va muvofiqlashtirishning shaklidir.
Jahon valyuta tizimi - bu, jahon bozori (xo’jaligi) ning rivojlanishi asosida shakllangan va davlatlararo kelishuvlar bilan mustahkamlangan xalqaro valyuta munosabatlarini tashkil etish shaklidir. Jahon valyuta tizimining tashkiliy asosi bo'lib, milliy valyuta tizimi hamda ushbu tizimga kirayotgan har bir mamlakat valyuta mexanizmini tashkil etilishining davlat-huquqiy shakli hisoblanadi.
Valyutaning qiymati tovarlar bilan savdodagi singari talab va taklifga bog’liq bo’lgan bahoda ifodalanadi. Ma'lum bir miqdordagi valyutaning bahosi boshqa bir valyutaning nisbiy birliklarida belgilanadi (milliy yoki xorijiy). Xorijiy valyutaning bahosi valyuta kursi deb ataladi.
Valyuta kursi pullarning xalqaro harakati jarayoniga taalluqlidir va umumiy asosda milliy iqtisodiyotning jahon xo’jaligi bilan aloqalarini ifodalaydi.
"Spot" kurslar erkin suzadigan yoki qat’iy belgilangan bo’lishi mumkin. Ular milliy valyutani mamlakat tashqarisida shartnomani amalga oshirish paytiga sotib olish qobiliyatini ko’rsatadi.
Forvardli kurs - bu, muddatli valyuta shartnomalari kursidir. U kelgusida ma'lum bir sanaga valyutani yetkazib berish sharti bilan sotish yoki sotib olish bahosidan iboratdir.
Valyuta bozorlari - bu, talab va taklif asosida shakllanadigan kurs bo’yicha xorijiy valyutalarning milliy valyutaga oldi-sotdisi amalga oshadigan rasmiy markazlaridir. Jahon moliyaviy markazlari - xalqaro valyuta, kredit, moliya operatsiyalari, qimmatli qog’ozlar hamda oltin bilan bitimlarni amalga oshiruvchi banklar va ixtisoslashgan kredit-moliya institutlari to’planuvining markazlaridir. Tarixan ular milliy bozorlar negizida, so’ng esa jahon valyuta, kredit, moliya hamda oltin bozorlari zaminida paydo bo’lgan.
Jahon valyuta, kredit hamda moliyaviy bozorlari taalluqli milliy bozorlar negizida paydo bo’lgan va milliy bozorlar ular bilan yaqindan munosabatdadir.
Yuqoridagi materiallarga asoslanib, quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:
1. To’lov balansi mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalarini, uning jahon xo’jaligiga integratsiyalashuv darajasini ko’rsatadi.
1. To‘lov balansi har bir mamlakat uchun individual xususiyatlarga ega bo‘lib, bu uning iqtisodiy siyosati, iqtisodiy rivojlanishi va milliy o‘ziga xosligining natijasidir.
1. Toʻlov balansiga xalqaro muhit kuchli taʼsir koʻrsatadi. Xalqaro keskinlikni yumshatish to‘lov balansiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
1. To'lov balansi davlat tomonidan tartibga solish ob'ekti hisoblanadi.
5. Xavfsizlik holati iqtisodiy xavfsizlikning eng muhim mezonlaridan biridir. Tahlilga ko'rib chiqilgan yondashuv PB holati va ichki pul bozori o'rtasidagi yaqin munosabatlarni nazarda tutadi. Asosiy xulosa shundan iboratki, har qanday chora-tadbirlarning BOPga ta'sirini ularning pul oqibatlarini baholamasdan turib etarli darajada baholash mumkin emas. Aksincha, pul bozori muvozanatining har qanday o'zgarishi PBning o'zgarishiga olib keladi. PBni tahlil qilishda monetar yondashuvning bir qator kamchiliklariga qaramay, biz uni pul hodisasi sifatida tahlil qilishni maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz.