Mavzu: Qadimgi Rimdagi siyosiy ta’limotlar. Reja

Mavzu: Qadimgi Rimdagi siyosiy ta’limotlar.
Reja:
1.Qadimgi Rimdagi siyosiy fikrning umumiy tavsifi.
2. sitseronning davlat haqidagi ta’limoti.
3. Avgustinning siyosiy qarashlari.

Qadimgi Rimning siyosiy fikri tarixi to‘la-to‘kis ming yillikni o‘z ichiga qamrab oladi. U uzoq vaqt davomida qadimgi Rimning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotdagi muhim o‘zgarishlarning evolyusiyasini aks ettiradi.

Qadimgi Rim tarixining o‘zini uchta:

• 
  Podsholik (mil.avva 754-510 yillar)
  
• 
  Respublika (mil.avv. 509-28 yillar)
  
• 
  Imperatorlik (mil.avv.27 yildan to milliodiy 476 yilgacha)davrlarga bo‘lish qabul qilingan.
  

Yagona Rim imperiyasi hozirgi milodiy 395 yilda G‘arb va Sharq imperiyalariga bo‘linib ketdi va oxirgisi(Sharqiy Rim,Vizantiya imperiyasi) 1453 yilgacha amal qildi.
Qadimgi Rimning siyosiy institutlari va qarashlari aholining turli qatlamlari:

• 
  Patritsiylar va plebeylar
  
• 
  Nobilitetlar (boylar) va kambag‘allar
  
• 
  Optimatlar(jamiyatning yuqori doiralari) va populyarlar (pastki erkin qatlamlar)
  
• 
  Erkin kishilar va qullar
  

o‘rtasidagi qattiq kurashlar sharoitida uzoq tarix davomida shakllanib va rivojlanib bordi.
Rim tarixida plebeylarning ustunlikka ega bo‘lgan patritseylar (Rim xalqi) bilan teng huquqlarga ega bo‘lish uchun olib borgan kurashi muhim rol o‘ynadi.
Bu kurash Oltinchi Rim podshosi Servey Tulliyning islohotlariga olib keldi.
Servi Tullius (lot. Servius Tullius)-miloddan avvalgi 578-535 / 534 yillarda qadimgi Rim afsonalariga ko‘ra hukmronlik qilgan Qadimgi Rim podshohlarining yarim afsonaviy oltinchisi. Bu holda "yarim afsonaviy" degani, zamonaviy qarashlarga ko‘ra, bunday Rim qiroli haqiqatan ham mavjud bo‘lgan, lekin uning nomi bilan bog‘liq afsonalar va afsonalarning butun sikli ularning tarixiyligiga katta shubha tug‘diradi.
Afsonaga ko‘ra, bo‘lajak hukmdorning onasi qul bo‘lgan. U Rimning butun siyosiy tizimiga asos solgan bir qator qonunchilik islohotlariga mansub. Servius Tullius uchun qirol obrazi mustahkam o‘rnashdi, u patrisiyalarni zaiflashtiradigan va oddiy xalqdan rimliklarning huquqlarini mustahkamlaydigan bir qancha tadbirlarni amalga oshirdi.
Oltinchi Rim podshosi Servey Tulliyning islohotlari natijasida plebeylar “Rim xalqi” tarkibiga kiritildi.
Ular xalq majlisida ishtirok etishi va ijtimoiy mulkda o‘z hissasiga ega bo‘lishlik huquqini oldilar.
Biroq, plebeylar huquqlarda patritsiylar bilan to‘la tenglashtirilmadi.
Ular patritsiylarning afzalliklariga qarshi kurashni davom ettirdilar.
Plebeylarlarning manfaatlarini ifoda etuvchisi sifatida aka-uka Tiberiy va Gay Grakxlar siyosiy maydonga keldilar. Ular Rim respublikasi xalq tribunasiga konsul bo‘lib, Rim ijtimoiy-siyosiy tartiblarini demokratlashtirish, yirik yer egaligini cheklash, ortiqcha yerlarni tortib olish va ularni yersiz dehqonlarga berish, nonning bahosini pasaytirish, yangi yo‘llar qurishni yoqlab chiqdilar. Ularning chiqishlari Senat va undagi aristorkratik doiralarga qarshi demokratik harakatlarning kuchayishiga olib keldi.
Qadimgi Rim siyosiy fikri qadimgi yunon siyosiy ta’limotlari ta’sirida shakllandi va rivojlandi.Qadimgi Rim allomalarining (Lukresiy Kar, sitseron, Avreliy Avgustin va b) faoliyatiga Suqrot, Aflotun, Arastu, Polibiy kabi yunon mutafakkirlarining asarlari katta ta’sir ko‘rsatdi. Ularning qarashlarida ko‘p o‘xshashliklar mavjud, ularni yanada boyitdi.
Ayniqsa yunon mutafakkirlarining davlat va jamiyat haqidagi qarashlari sitseron asarlarida yanada rivojlantirildi.