Mavzu: qonda glikoproteidlarni aniqlash

LABORATORIYA MASHG'ULOT-3


MAVZU: QONDA GLIKOPROTEIDLARNI ANIQLASH.


Laboratoriya ishining maqsadi: qonda glikoproteidlarni aniqlash texnologiyasini o’rganish.


Qonda glikoproteidlarni aniqlash texnologiyasini o’rganish


Nazariy qism.
Glikoproteinlar tarkibida polisaxaridlar ko’rinishida uglevodlar bo’ladigan murakkab oqsillardir. Ular to’liq gidrolizlanganda aminokislotalar, geksozaminlar, geksozalar, glyukuron kislota hosil bo’ladi.
Glikoproteinlar organizmning barcha to’qima va suyuqliklarida uchraydi va ular umumiy nom bilan mukoid va mutsinlar deb ataladi. Mutsin so’lak bezi sekretida uchrab oziq massaning oshqozonga o’tishida ovqat hazm qilish yo’lini mexanik jaroxatlanishdan saqlaydi. Mukoidlar suyak (osteomukoid), tog’ay (xondromukoid), biriktiruvchi to’qima (tendomukoid) va boshqa joylarda uchraydi.
Glikoproteinlar uvda erimaydi, ishqorlarda yahshi eriydi. Glikoproteinlar qaynatilganda iviqqa aylanmaydi.
Glikoproteinlarning prostetik gruppasi mukopolisaxaridlar deyiladi. Mukopolisaxaridlarga gioluronat, xondroitin sulfat kislotalar hamda geparin kiradi. Gioluronat kislota biriktiruvchi to’qima, ko’zning shox pardasi, shishasion tana va boshqa joylarda ko’p uchraydi. Xondroitin sulfat kislota tog’ay va biriktiruvchi to’qima tarkibiga kiradi. Geparin esa o’pka va jigar to’qimasidan ko’p topilgan.
Asboblar, reaktivlar: shtativ, probirkalar, pipetkalar, shisha tayoqcha, chinni hovoncha, kvarts qumi ¹, voronka, filtr qog’oz. So’lak, aorta to’qimasi, sirka kislotasining 5% li eritmasi (CH₃COOH), α-naftolning spirtdagi 1% eritmasi ², konsentrlangan sulfat kislota, timolning 1% li eritmasi ³.
Ishning borishi:
1. Probirkaga 2-3 ml so’lak solib, ustiga shisha tayoqchada aralashritmalari aynantirib turgan holda tomchilatib , mutsin cho’kmasi hosil bo’lguncha konsentrlangan sirka kislota, tomiziladi. Mutsin cho’kmasi shisha tayoqcha bilan toza probirkaga olinadi va uglevod komponentiga xos sifat reaksiya qilinadi. (3-band)
2. Aorta to’qimasidan 0.5-1 gr olib, ustiga 5 ml 5%li sirka kislota (CH₃COOH) qo’shiladi. Va 15 minut davomida shisha hovonchada kvarts qumi yordamida maydalanadi. Olingan ekstrakt filtrlanadi va tarkibida glikoproteid bo’lgan filtrate bilan uglevod komponentiga xos reaksiyalar qilinadi.
3. 2 ta probirka olib 1-siga mutsin cho’kmasi, 2-siga aorta ekstrakti olinib, ikkalasiga ham 1-2 tomchidan α-naftolning spirtdagi 1% eritmasidan va probirka devoir orqali 15-20 tomchi konsentrlangan sulfat kislota ohista tomiziladi. 2 qavat suyuqlik chegarasida qizg’ish binafsha halqa hosil bo’adi. Agar α-naftol o’rniga 1% li timol olinsa qizil halqa yaqqol ko’rinadi.
Kvarts qumi [1] - tabiiy yumaloq qumni qazib olish va tasniflash yoki tarkibida kremniy bo'lgan jinslarni maydalash va saralash natijasida olingan material. Ezilgan kvarts qumi bir necha turda bo'lishi mumkin: kulrang (kvarsit), sutli oq (maydalangan kvarts) va tabiiy jigarrang material. Dumaloq kvarts qumi deyarli har qanday rangga ega bo'lishi mumkin - oqdan qora jigarranggacha. U kremniy dioksidining yuqori foizini o'z ichiga olgan daryo qumini yuvish orqali olinadi. U suvni tozalashda, quruq qurilish aralashmalari ishlab chiqarishda, qumtoshda, shisha va metall buyumlar ishlab chiqarishda, neft va gaz sanoatida, qurilish ishlarida va qishloq xo'jaligida qo'llaniladi. Kvarts qumi mexanik, kimyoviy, atmosfera, suv ta'siriga juda chidamli. Uning sorbsion qobiliyati oksidlangan temir va marganetsni suvdan olib tashlash imkonini beradi.
α -naftol [2] - C₁₀H₈O kimyoviy formulali organik birikma, naftol sinfining vakili. Organik sintezda oraliq mahsulot sifatida ishlatiladi.
α-naftolning fizik xossalari
Oq yoki sarg'ish rangli kristallar. Erish nuqtasi 96,1 ° C, qaynash nuqtasi 288 ° C, porlash nuqtasi 148 ° C.
Spirt, xloroform, aseton, ishqor eritmalarida eriydi. Suvda yomon eriydi.
α -naftolning kimyoviy xossalari
Fenollarning xossalarini ko'rsatadi. Ishqor eritmalarida suvda eriydigan tuzlar, angidridlar va kislota xloridlari bilan atsetil hosilalari, kuchli kislotalar (masalan, xlorid yoki sulfat) ishtirokida spirtlar bilan efirlar hosil qiladi.
Buxerer-Lepti reaktsiyasiga kiradi: natriy bisulfit va ammiak bilan qizdirilganda bisulfit hosilasi hosil bo'ladi, u ammiakning ortiqcha bilan reaksiyaga kirishib, 1-naftilaminga aylanadi.


Timol [3] C₁₀H₁₄O o'ziga xos hid va yonish ta'mi bo'lgan rangsiz kristallar, organik erituvchilarda eriydi, suvda deyarli erimaydi. Timol fenollarning barcha reaksiyalari bilan tavsiflanadi, elektrofil almashtirish odatda gidroksilga para-pozitsiyada sodir bo'ladi, platinadan mentolga gidrogenlanadi.Tabiatda ba'zi efir moylarida, masalan, timyan (Tymus vulgaris (umumiy timyan yoki timyan) barglari va urug'laridan ajratib olingan; shuning uchun "timol" nomini olgan) 20-50% miqdorida topilgan, undan tuzatish yo'li bilan ajratilishi kerak.
Sintez
Sanoatda timol m-krezol CH3C6H4OHni propilen CH3−CH=CH2 bilan 360-365 °C, bosim 4,8-5 MPa bilan alkillash orqali olinadi, katalizator Al(OH)3 faollashtiriladi.
Timol mentol va ba'zi ko'rsatkichlar, masalan, timolftalein va timol ko'k ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida ishlatiladi; tibbiyotda ankilostomoz, trichuriaz va boshqa ba'zi gelmintozlarni davolashda antigelmintik vosita sifatida; og'iz bo'shlig'ini, farenksni, nazofarenksni dezinfektsiyalash uchun antiseptik sifatida; stomatologik amaliyotda - dentinni behushlik qilish uchun; farmatsevtika sanoatida - konservant sifatida. Antigelmintik vosita sifatida homiladorlik, yurak etishmovchiligi, jigar va buyrak kasalliklari, oshqozon yarasi uchun qo’llaniladi. Asalarichilikda asalarilarning varroatozi va akarapidoziga qarshi davo sifatida ham foydali.