Mavzu. Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar nutq kamchiliklarini

bosqich: (1yoshiga yetganda)-bir qator bog‘liqliklarini rivojlantirish ( bola atrofidagi yaqin kishilaridan 2-3 shaxsni taniy boshlaydi, intiladi)

Ona oila bolaning tо‘g‘ri muloqatda bola о‘zini xotirjam ishonchli tutuvchi xavfsiz bog‘liqlik shakllanadi.Ijtimoiy-emotsional rivojlanishni buzulishi onaning bola bilan yetarli darajada emotsional bо‘lmasligida, bola kasalligi tufayli onaning uzoq asabiy xolatda bо‘lishi asosida ham namoyon bо‘ladi.
Muloqat ijtimoiy-emotsional о‘zaro munosabatini shakllanishi qiyinchiliklari serebral paralichi mavjud eshitish va kо‘rishda nuqsoni mavjud bolalarda uchraydi. Bolaning emotsional- ijtimoiy rivojlanishini buzilishi psixomotor funksiyalar, nonutqiy va nutqiy rivojlanishiga salbiy ta’sir kо‘rsatadi.
Bola hayotining birinchi yilida psixomotor rivojlanishda uning nutqiy muloqatga munosabati ham muhim ahamiyat kasb etadi. Yil oxiriga borib, bolalar nutqiy muloqat va intonatsiyaga adekvat reaksiya qiladilar, mahsus tashkil etilgan ta’limda oddiy sо‘zli iltimos va buyruqlarni tushunadilar. RNBB da nutqqa adekvat munosabat kuzatilmasligi mumkin. Rivojlanishda nuqsoni mavjud bolalar atrofdagi insonlar va predmetlarga zaif munosabatda bо‘ladilar, ”о‘ziniki” va “о‘zganiki” ajratmaydilar.
Rivojlanishda nuqsonlari bо‘lgan bolalar hayotining birinchi yilidanoq diagnostik ahamiyatga ega bо‘lgan maxsus tashkil etilgan korreksion ishga extiyoj sezadilar.
Motor alaliyaning diagnostikasida nutqiy rivojlanishining xarakterli xususiyatlarini hisobga olish zarur. Motor alaliyali bolada sо‘zlarni nomlashda, sо‘zlarni bо‘g‘in tarkibini shakllanishida kattalar orasida sо‘zlarni takrorlashda qiyinchiliklar kuzatiladi. Nutqiy muloqatda pauzalar, sо‘zlarni aktualizatsiyasidagi qiyinchiliklar sabab tо‘xtashlar namoyon bо‘ladi. Alaliyada muloqat nutqiy jarayon avtomatizatsiyasini talab etganligi sababli kommunikativ qiyinchiliklar orta boradi.
Differinsial diagnostika sensor alaliya va eshitishi pasaygan bolalar uchun nazariy va amaliy axamiyat kasb etadi. Sensor alaliyada va eshitishni pasayish xolatlarida bola unga qaratilgan nutqni tushunmasligi sababli, о‘zini eshitmaganga soladi. Sensor alaliyaning eshitishni tekshirishni maxsus apparatlar yordamida 8-10 marta amalga oshirilishi maqsadga muvofiqdir.
Bunda quyidagi diagnostik kо‘rsatmalar hisobga olinishi lozim:

• 
  zaif eshituvchi bola qabul qilish doirasiga ega, sensor alalik bola eshitish funksiyasining qa’tiy emasligi kuzatiladi.
  
• 
  zaif eshituvchi bola eshitish apparati yordamida yaxshi eshitadi, sensor alaliklar eshituv apparatni qо‘llay olmaydi, quloqdagi og‘riqlargatpikoyat etadi.
  
• 
  Sensor alaliyada giperakuziya xolati tovushlarni kuchli sezuvchanligi ham kuzatiladi.
  
• 
  Sensor alaliyali bola ovozi jarangli, baland, zaif eshituvchi bolaning ovozi - past, jarangsiz
  

bо‘ladi.

• 
  sensor alaliyali bolaga nisbatan zaif eshituvchi bola bilan muloqatga kirishish osonroq.. Alaliya va nutq rivojlanishning vaqtli tо‘xtashini farqlash uchun alaliyada diqqat, xotira, harakat
  

malakalarini (umum, mayda va artikulyatsion motorika) optik-fazoviy ruxiy jarayonlar buzilishlarining mavjudligini hisobga olish darkor. Bu markaziy nerv tizimining organik buzilishi bilan asoslanadi.
Ekspressiv nutq shakllanishini baholashda nutqiy rivojlanishning 3 asosiy darajasi tasniflanadi:

1. 
   daraja: Nutq tushunish, bolaning faol lug‘ati, nutqiy taqlid imkoniyati, artikulyatsion apparatning tovush talaffuzining xususiyatlari bilan belgilanadi.
   
2.