Mavzu. Sanoat boshqaruv tizimlari. Reja

Korxona va tashkilotlarda xodimlarni boshqarish tizimi.
“Xodim” iborasi o`zbek tilining izohli lug`atida “biror idora yoki muassasada ishlovchi kishi, xizmatchi ” ma`nosida talqin etiladi. Hozirgi kunda xodim va uni boshqarish muamosiga 2 xil yondashuv mavjud.  Inson resurslarini boshqarish;  Xodimlarni boshqarish; “Inson resurslarini boshqarish” – tushunchasi boshqarishning strategik jihatlarini, shuningdek sotsial rivojlanish masalalarini o`z ichiga oladi va ularga ustivorlik beriladi. “Xodimlarni boshqarish” tushunchasi ko`proq kadrlar bilan tezkor ishlashni anglatadi. Inson resurslarini boshqarish faoliyat turlari Faoliyat sohasi Nimaga ustivorlik beriladi. Qanday funksiyalar bajariladi. Bajarilishi tog`risida kimga ma`lumot beriladi. Inson resursla rini boshqar ish (strateg k yondash uv) Mutloq yangi vazifalarni yechishga Global, uzoq muddatli vazifalarni yechishga Inson resurslarini rejalashtirish Shaxsiy qobilyat va malakani oshirish Korxonaning xodimlarga sariflanadigan harajat doirasida xodimlar uchun harajatlarni rejalashtirish Korporatsira Prezidentiga Xodimla r bilan ishlash (tezkor faoliyat) Ma`muriy aralashuvga zaruriyat tug`iladigan kundalik muamollarni yechishga Kadrlarni tanlash va joyjoyiga qo`yish Mehnat motivatsiyasini boshqarish Tehnika xavfsizligini nazorat qilish NizolarnihalqilishKorporatsira Vitse-Prezidentiga  Xodimlarni boshqarish deganda korxonada band bo`lgan kishilar salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish, ularning normal (mo`radil) faoliyat ko`rsatish uchun zaruriy shart-sharoitlar yaratish bo`yicha o`zaro bog`langan tashkiliy-iqtisodiy ca sotsial tadbirlar tizimi tushuniladi.  Funksional boshqaruv deganda bevosita kadrlar masalasini yechish bilan bog`liq masalalar, yani kadrlarni tanlash,ishdan bo`shatish malakasini oshirish, ish haqi va hokazolar tushuniladi.  Tashkiliy boshqaruv tushunchasi kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar ,yani rahbarlar , kadrlar bo`limi , kasaba uyushmalar va boshqalarni o`z ichiga oladi.
Korxona va tashkilotlarda xodimlarni boshqarish tizimi, xodimlarni to'plab, ulardan foydalanish, ularning motivatsiyasini oshirish, kasbiy tayyorgarligini ta'minlash va ularga o'z vazifalarini bajarishda yordam berishni o'z ichiga oladi. Xodimlarni boshqarishning muhim qismi quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Ishchilar to'plami va tashkil etish: Xodimlarni boshqarish jarayoni, komanda rivojlanishini ta'minlash uchun uyushma va hamkorlikning muhim qismidir. Bu jarayonda ishchi lavozimlarining to'plami, har bir lavozimga oid vazifalar va mas'uliyatlar, ishga olish va ishdan bo'shatish jarayonlari, o'zaro kommunikatsiya va ko'rgazmalar o'rnatiladi. Mavjud xodimlar va ularning kasbiy rivojlanishlari ham kuzatib boriladi.
Xodimlarning motivatsiyasini oshirish: Xodimlarni boshqarish tizimi, xodimlarning motivatsiyasini oshirishga e'tibor beradi. Bu, ularning maqsadlarini tushunish, o'zaro ishonch va hurmatni yaratish, taqdirlash, yuqori sifatli ish muhitini ta'minlash, qulay ish grafigi, ish bilan bog'liq osonliklar, maosh, bonuslar, kengaytirilgan imkoniyatlar va talablariga muvofiq qo'llab-quvvatlashni o'z ichiga oladi.
Xodimlarni tayyorlash va rivojlantirish: Xodimlarni boshqarish tizimi, xodimlarni o'qitish, ko'rgazma va rivojlantirishning bir qismini tashkil etadi. Bu, o'qitish kurslari, seminariyalarni tashkil etish, mentorlik, kasbiy o'qitish va ta'lim dasturlarini o'z ichiga oladi. Xodimlar o'z kasbiy bilimlarini oshirish va yangi ko'nikmalarni o'rganish uchun qo'llanma va resurslardan ham foydalanishadi.
Ish rejalarini tashkil etish: Xodimlarni boshqarishning muhim qismi, ularga ish rejalarini tashkil etishni o'z ichiga oladi. Bu, ish tartibini belgilash, ish jarayonlari va vazifalarini tuzish, ishga kirish va ketish vaqtini, ish bilan bog'liq qoidalar va tartibotni o'z ichiga oladi. Ish rejalarining aniq bo'lishi, xodimlarning vazifalarini tushunishiga yordam beradi va ish muhiti samaradorligini oshiradi.
Ish faoliyatini baholash va nazorat qilish: Xodimlarni boshqarish tizimi, xodimlarining ish faoliyatini baholash, natijalarni taqdim etish va ularga maslahat berishni o'z ichiga oladi. Bu, bir nechta baholash usullarini o'z ichiga oladi, masalan, o'tgan muddatdagi ish natijalari, mahsulot sifati, mehnat va samaradorlik darajalari, mijozlar bilan aloqalar va yordamchi tadbirlar haqida ma'lumotlar berishni o'z ichiga oladi.
Xodimlarni samaradorlik va tashkilotning maqsadlari bilan boshqarish, ularga yuqori motivatsiya, tayyorlash va rivojlantirish, ish rejalarini tashkil etish, baholash va nazorat jarayonlarini tashkil etish tizimlarini o'z ichiga oladi. Bunday boshqaruv tizimi, tashkilotning rivojlanishiga va xodimlarning yuqori darajada ish bilimiga ega bo'lishiga yordam beradi.
Xodimlarni boshqarish jarayoni va komanda rivojlanishi, tashkilotning muvaffaqiyati va ish samaradorligi uchun muhim aspektlardir. Quyidagilar, xodimlarni boshqarish va komanda rivojlanishining muhim qismlarini ta'minlashda yordam beradigan asosiy masalalardir:
Maqsad va viziyani taqqoslash: Maqsad va viziyani qo'llab-quvvatlayuvchi holda belgilash, komanda a'zolari uchun ularga samaradorlik o'rniga ishonch va motivatsiyani yaratadi. Maqsadga erishishga qarab, har bir xodim o'z vazifalarini tushunadi va unga yo'naltiriladi.
Ish birlikda ishlashni rag'batlantirish: Komanda rivojlanishining muhim qismi, ish birlikda ishlashga rag'batlantirishdir. Ovoz berish, fikr almashish, hamkorlik, va jamiyatni qo'llab-quvvatlash ko'rsatish kabi tadbirlar orqali, ish birlikda ishlash muhitini yaratish kerak. Bunday tadbirlar, xodimlarning o'zaro aloqalarni o'rnatish, takliflar va qo'llab-quvvatlash imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi.
Ish bajarishni rivojlantirish: Xodimlarni boshqarishda, komandaga yangi texnologiyalar va usullarni taqdim etish, ularni rivojlantirish va yangiliklarni qabul qilishga rag'batlantirish muhimdir. Xodimlarning kasbiy bilimlarini oshirish va rivojlantirish uchun ta'lim resurslarini taqdim etish, talab va qobiliyatlarini oshirish va ularga qo'llab-quvvatlash hamda ish jarayonlarini yaxshilash uchun xavfsiz muhit yaratish bu yo'nalishga misol bo'ladi.
Kommunikatsiya va aloqalarni o'rnatish: Xodimlarni boshqarishda kommunikatsiya muhim ahamiyatga ega. Xodimlar o'rtasidagi samaradorlik va tajribalarini o'zaro almashish, takliflarini eshitish, munosabatlarni yaxshilash, maslahatlarni berish va ish haqida ma'lumot almashishga imkon berish tizimi yaratish zarur. Bundan tashqari, xodimlar va boshqalar o'rtasidagi barcha aloqalarni o'rnatish va o'zaro ishonch va hurmat asosida yo'lga qo'yish kerak.
Munosabatlar va mukofotlar: Xodimlarni boshqarishda munosabatlar va mukofotlar muhimdir. Xodimlarga takdir va taqdirlash ko'rsatish, ularga mukofotlar berish, ularga ishonch va motivatsiya yaratish, ulardagi ko'prikorliklarni qondirish va ulardan foydalanish jarayonlarini o'z ichiga oladi.
Xodimlarni boshqarish jarayoni va komanda rivojlanishi, maqsad va viziyani taqqoslash, ish birlikda ishlashni rag'batlantirish, ish bajarishni rivojlantirish, kommunikatsiya va aloqalarni o'rnatish, munosabatlar va mukofotlar tizimi orqali muvaffaqiyatga erishish uchun muhimdir. Bu qadamalar tashkilotdagi samaradorlik, motivatsiya va rivojlanishning yo'qolganligini ta'minlashga yordam beradi.