Mavzu: Saylov huquqi erkinligi-fuqorolikjamiyatining sharti…

Saylov tizimini yanada demokratlashtirish kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etishning asosiy shartlaridan biridir.

Yurtimizda demokratik huquqiy davlat barpo etish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish yo’lida islohatlar izchil amalga oshirilmoqda. Xususan, kuchli fuqarolik jamiyatini qurishda fuqarolarning mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy hayotidagi faol ishtirokini ta’minlash masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda .Bu jarayonda mamlakatimizda saylov tizimini yanada takomillashtirish yo’lida dadil qadamlar qo’yildi. Istiqlol yillarida yurtimizning izchil taraqqiyotini o’zida ifodalagan va xalqaro demokratik mezonlarga mos saylov tizimining qonunchilik asoslari barpo etilganni buning tasdig’idir.

Xiva shahrida bo’lib o’tgan “ Saylov tizimini demokratlashtirish sohasidagi xalqaro amaliyot va O’zbekiston tajribasi”mavzusidagi xalqaro davra suhbatida ushbu dolzarb mavzu muhokama etildi. Xalqaro davra suhbati O’zbekiston Republikasi Markaziy saylov kommissiyasi, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonun hujjatlari monitoring instituti, Fuqarolik jamiyati shakllanishini monitoring qilish mustaqil instituti, yevropada Xavfsizlik vahamkorlik tashkiloti (EXHT)ning O’zbekistondagi loyihalar koordinatori, Milliy Demokratik instituti (AQSH) va F.Ebert nomidagi Fond (GFR) ning huquqiy vakolatxonasi hamkorligida tashkil etildi.

Davra suhbatidaO’zbekiston Respublikasi Markaziy va hududiy saylov komissiyalari a’zolari, parlament a’zolari, siyosiy partiyalar, inson huquqlari Milliy markaz, oliy ta’lim muassasalari, fuqarolik jamiyati institutlari, shuningdek, ommaviy axborot vositalari vakillari, Ispaniya , Germaniya, Rossiya va boshqa davlatlar hamda bir qator xalqaro tashkilotlardan ekspertlar qatnashdi. Tadbirning ochilishiga O’zbekiston Republikasi Markaziy saylov komissiyasi raisi Mirzo Ulug’bek Abdusalomov ta’kidlaganidek, saylovlar demokratik jamiyat ijtimoiy-siyosiy hayotining ajralmas qismi bo’lib fuqarolar xohish irodasini to’liq ifoda etish, xalq uverenitetini ro’yobga chiqarishning asosiy vositaidir. Davlatimiz rahbarligining Mamlakatimizda demokratik ilohatlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish kontseptiyasi milliy saylov tizimini yanada rivojlantirish hamda erkinlashtirish, uning huquqiy asoslarini takommilashtirishda yangi bosqichni boshlab berdi.

Shu o’rinda aytish joizki, bugungi kunda jamiyatimizning ijtimoiy siyosiy, huquqiy, iqtisodiy sohalari bosqichma- bosqich isloh qilinishi natijasida umume’tirof etilgan standartlar va demokratik talablarga javob beradigan saylov qonunchiligi hamda saylov tizimi shakllantirildi. Avvolo, Konstitutsiyamizaga binon, saylov qonunchiligimizda xalqaro norma va printsiplarg asoslangan normativ-huquqiy baza yuzaga keldi. Fuqarolar, siyosiy partiyalarning saylov jarayonlarida erkin, faol ishtirok etishi, ularning saylov huquqilari to’liq amalga oshirilishini mustahkam kafolatlaydigan tashkiliy-huquqiy, moddiy-texnik sharoitlar yaratildi.Markaziy saylov komissiyasi boshchiligida doimiy asosda faoliyat yurituvchi saylov komissiyasilarining yaxlit mustaqil tizimni tashkil etildi, Qonuniylik, kollegialik, oshkoralik, mustaqillik, adolatlilik uning faoliyati asosiy prinsiplaridir.

Ta’kidlanganidek, yurtimizda davlat hokimiyati vakillik organlariga saylovlar faqat ko’p partiyaviylik asosida o’tkazilmoqda. Ayni paytda siyosiy partiyalar ishonchli vakillari, kuzatuvchilar, deputatlikka nomzodlarning ishonchli vakillari institutlari tobora rivojlanyapti. Partiyalaro raqobat kuchaymoqda. Siyosiy partiyalar o’zlarining saylovoldi dasturlari va platformalarini o’z elektoratlarining aniq talab va istaklari asosida ishlab chiqmoqdalar, shuningdek, saylovlarga tayyorgarlik ko’rish va ularni o’tkazishda fuqarolik jamiyati institutlarining ro’li tobora ortib bormoqda. Xorijlik ekspertlar alohida e’tirof etgandek, saylov tizimida qo’llanilayotgan bunday omillar siyosiy partiyalar faoliyatini jonlantirish, davlat hokimiyati vakillik organlarini shakllantirishda fuqarolarning ro’li va ta’sirini oshirish, bundan tashqari, aholining davlat va jamiyat boshqaruvidagi faol ishtirokini ta’minlashda qo’l kelmoqda. Mamlakatimizda keying yillarda o’tkazilgan saylovlar tizimini yaratishda yuqori natijalarga erishilganligi tasdiqlaydi. Bo’lib o’tgan saylovlar fuqarolarning yuksak ijtimoiy siyosiy madaniyati, siyosiy va fuqarolik ong darajasi tobora o’sib borayotgannini ko’rsatdi. Buni xorijlik eskpertlarning fikr mulohazalari ham tasdiqlaydi.