2-amaliy mashg’ulot
Mavzu:Sharq mutafakkirlarining matematikaga oid qarashlari.
Sharq mutafakkirlari
|
Matematikaga oid qarashlari
|
Al’ Xorazmiy
|
Muxammad Ibn Miso Xorazmiy 783-yilda Xorazmda Xivada tugilgan .Algebra algoritm so'zlari matematik astranom va geograf ,,Hozirgi zomon algebrasining otasi ,, Al Xorazmiy nomi bilan bogliqdir.Uning ,,Al jabr,val -muqabola risolasi keyinshalik Evropada ,,Algebra" deb ataladigan bo'ldi.Ayni shu asar tufayli Al Xorazmiy nomidan XII-asr boshlarida ,,algoritm" terminini payda boldi.Xorazmiyning matematikaga oid shoh asarlari Garb va Sharq xalqlari tillariga tarjima qilinib kop asrlardan buyon qo'llanma sifatida xizmat qiladi.Xorazmiyning Hind hisobi va sonlari haqida ,,Al-jabr", ,,Arifmetika", ,,Marmor soat haqida ", ,,Er surati", ,,Tarix kitobi", ,,Yahudiy erlari" va bayramlari haqida asarlari ayniqsa malum va mashhurdir .Uning ,,Ziji" nomli asari dastlabki astronomik asar sifatida Sharqdagina emas , Garbda ham shu fan rivoji ushun katta xizmat korsatgan Muxammad Ibn Muso Xorazmiyning ibratli hayoti ijodi yaratgan asarlari,qoldirgan merosi bebaho boylik bolib hozirgacha ham qimmatini vaahamiyatini yoqatmagan.
|
Mirzo Ulug’bek
|
Muxammad Taragay Ulugbek (1394-1449) Taxminan1925-1428 yillari u Samarqand yaqinidagi Obi Rahmat tepaligida o'zining rasadxonasini qurdirdi.Rasotxananing binosi 3qavatli bolip uning asosiy quroli seketantning balantligi 50 metrcha edi.Ulugbekning ilm-fanga qiziqishida ozga yurtlarda qilgan safarlari bobosi sarayidagi shoirlar va olimlar bilan otkaziladigan suhbatlar otasi Shoxruxning noyob kitoblarni sevishi va yigishi yonon olimlari Platon,Aristotel, Gipparx, Minelaylarning shuningdek o'z vatandoshlari Xorazmiy,Beruniy ,Ibn Sinolarningasarlari bilan yaqindan tanish bolish o'sha zomonda O'rta Osiyoda matematika astronomiya va boshqa fanlardan etuk asarlar mavjudligi sabab bolgan .Bu shart -sharoitlarning hammasi Ulugbek ilmiy yonalishining shakllantirishiga Samarqandda ,,Astronomiya maktabining vujudga kelishi sabab boldi.Ulugbekning sinus va kosinuslar jadvallari bir minut oroliq bilan tuzilgan.
|
|
|
Tushunchalar taxlili
Jadvalni to’ldiring
|
Bolalarga Matematikani o’rgatishga oid qarashlari
|
E.Tixeeva
|
E.Tixeeva son-sanaqqa o'rgatishda o'n ichida sonash bir va ko'p tushunchasidan boshlab raqamlar bilan tanishtirishning soat bilan tanishmasalar echish kasrlar bilan tanishtirish kozda tutadi.Tixeeva sanamasdan sonlarni bir korishda ilib olish metodini tavsiya etadi,yangi monografik metod asosida 1915-yil Tixeeva ,,Bogshada san-sanoq kitobini yozadi .Uning qarashlari bir-biriga ziddir .Nazariyada bololarning tarraqqiyotiga aralashmaslik kerak desa amalda esa tarbiyashining oyin va mashqlarida rahbarlik rollarini qollab quvvatlaydi.Son haqidagi tushunsha tugma deb bololarni maxsus mashgulotlarda sanashga o'rgatishga yo'l-qo'ymaslik kerak ,deydi.Shuning uchun son-sonoq metodikasini ishlab shiqmaydi,balki son-sonoqqa orgatish programmasini belgilap shiqadi .Tixeeva didaktik va hayotiy materiallarning rolini korsatadi ,uni o'gatishda ketma-ketlik ,sistemalilik tokroriylik prinsipiga amal qilish korsatadi.Tixeevaning kamshiligi u o'rgatishda ososiy metod faqat didaktik o'yin metodi deb hisoblaydi.Lekin E I Tixeevaning didaktik o'yinlari va didaktik materiallardan foydalanish mumkin.
|
A.Leushina
|
A.Leushina o'zining butun hayotiy faoliyati davomida maktabgacha yoshidagi bololorga sonoqni o'rgatish masalalari boyicha ich olib bordi.Leushinaning pedagogik ishlari:Bololarni bogchada sanashga o'rgatishga toyyorlash temasi 1959-1961 yillardan boshlab bosilip chiqdi .,,Bololar bogchasida sonoq mashgulati,, 1963-yilda bosilip chiqti .Juda kop moqalolari Doshkolnoe vaspitanie'' jurnalida bosilip shiqardi. A Leushina ozining ishlari asosida ilmiy tekshirish eksperemental ishlari temadagi psixologiyalarning tekshirishi bololarni yaxshi tarbiyalash ilmiy tekshirish eksperemental ishlarishu temadagi psixologiyalarning tekshirishi bolalarni yaxshi tarbiyalash ilmiy tekshirishlar bololarni maktabga toyyorlashda yordam beradi.
|
L.Metlina
|
50-90 yillarda O'zbekistondagi bololar bogchalari elementar matematik tasavvurlarini shakllantirish metodikasi asoslari rivojlanishi boyisha kopgina pedagoglar ish olib bordilar . Jumladan:Bikbaeva H U 1973-yildan boshlab rossiyalik pedagoglar Leushina A. M Stolyor A A Metlina L S larning ishlar korib shiqib ,ularning hammasi bizning O'zbekiston bololar bogchalariga to'gri kelmasligini isbotlaydi yangi dastur yaratadi. Metodislar Qosimova X I , Ibroximova Z I lar bilan birgalikta 1995-yili,,Maktabgacha yoshdagi bololarda matematik tasavvurlarni shakllantirish " mavzusida Orta va Oliy pedagogika o'quv yurtlari uchun o'quv qo'llanma
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
