Mavzu: Shtal va Lavuze g’oyalari o’rtasidagi kurash o’rni

Aslida "oltingugurti jigari” ancha murakkab

• 
  Aslida "oltingugurti jigari” ancha murakkab
  
• 
  aralashma bo'lib, jigarrang-qo'ng’ir tusli massa kaliy pentasulfidi va sulfati
  
• 
  aralashmasidan iborat. “Oltingugurt jigari”nmg suvli eritmasiga sirka kislota ta'sir etilsa,
  
• 
  oq rangli oltingugurt “suti” (oltingugurt mayda zarrachalarining suspenziyasi) ajralib
  
• 
  chiqadi. G.Shtal ko'p bosqichli tajribalar davomida kaliy pentasulfidini havo kislorodi
  
• 
  bilan oksidlaganda uning kaliy sulfatga aylanishini kuzatgan, ammo o’sha damdagi uning
  
• 
  bilim darajasi bu jarayonni to'g’ri izohlash va tushuntirishga yetarli emas edi.
  
• 
  Bugungi kunda biz bilamizki, kaliy sulfati uglerod kukuni bilan aralashtirib yuqori
  
• 
  haroratgacha qizdirilsa, kaliy sulfidi va qo'shimcha polisulfidiar hosil bo'ladi. Tajribani
  
• 
  davom ettirgan G. G. Shtal oltingugurt jigarini selitra bilan aralashtiradi va qizdirilgan
  
• 
  tigelga soladi, bunda alanga chiqib, idishda rangsiz va achchiq ta'mli oson
  
• 
  suyuqlanadigan tuz qoladi. G. Shtalning fikricha, bu tajribada ko'mir o'z flogistonini
  
• 
  kuporos moyiga beradi va oltingugurt olinadi, u esa potash bilan aralashtirilganda
  
• 
  oltingugurt jigariga aylanadi. Oxirgi mahsulot o'z fiogistonini selitraga berib, yana
  
• 
  qaytadan kuporos moyiga aylanadi.
  

G.Shtal ilmiy maktabining tarafdorlari o'sha davrda kimyoviy ta'Iimotlarni o'quvchilarga yetkazish uchun kimyoviy atamalarni qayta ko'rib chiqish, aniq va qisqa qilib ifodalash uchun izchillik bilan harakat qildilar. 1756-yilda fransuz flogistonchisi, Parij FA a'zosi Per Jozef Maker (1714-1784 yillarda yashagan) amaliy ma'ruzalarini nashrdan chiqardi. Olim G. Shtal atamachiligida tushunarsiz “aralash jismlar” atamasi o'rniga kimyoviy moddalar xossalarini aniqroq ifodalaydigan “birikma” (kombinatsion) yoki “tarkib” (corps composes) iboralarini qo'lladi.