Mavzu: Signallarga ishlov berishni algoritmlari va usullari

Kvantlangan signal, asl analog signaldan farqli ravishda, faqat sonli qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Bu esa uni har bir namuna olish oralig‘i ichida kvantlash darajasining tartib raqamiga teng bo‘lgan son sifatida ifodalash imkonini beradi. O‘z navbatida bu sonni ayrim belgi yoki simvollar birikmasi bilan ifodalash mumkin. Belgilar majmui (simvollar) va ma'lumotlarni belgilar majmui sifatida ifodalovchi qoidalar tizimi kod deb ataladi.

• 
  Kvantlangan signal, asl analog signaldan farqli ravishda, faqat sonli qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Bu esa uni har bir namuna olish oralig‘i ichida kvantlash darajasining tartib raqamiga teng bo‘lgan son sifatida ifodalash imkonini beradi. O‘z navbatida bu sonni ayrim belgi yoki simvollar birikmasi bilan ifodalash mumkin. Belgilar majmui (simvollar) va ma'lumotlarni belgilar majmui sifatida ifodalovchi qoidalar tizimi kod deb ataladi.
  

Signallarga ishlov berishda segmentlash va freymlash.

• 
  Nutqni segmentlash - bu so'zlashuv, bo'g'in yoki fonemalar orasidagi chegaralarni aniqlash jarayoni.
  

Nutq signalining qisqa vaqtli energiyasi va noldan o’tuvchi nuqtalar soni nutq signalining asosiy parametrlari sanaladi. Bizga ma’lumki nutq signalining parametrlari qoida bo’yicha vaqt o’tishi bilan tez o’zgaradi, shuning uchun ham nutq signalini bir-birining ustiga tushmaydigan uzunligi 10-30 ms uzunligida fragmentlarga ajartib ishlov berish odatiy holdir. Nutq signali ushbu oraliqda stasionar holatda deb faraz qilsak, unda nutq signalining qisqa vaqtli energiyasini hisoblash orqali nutq signalidagi jimlik sohalarini olib tashlanadi. Signal energiyasining bo’sag’a qiymatini tanlash algoritmining moslashuvchanligi shundan iboratki, bu qiymatlar fiksirlanmagan. Ular qayta ishlanadigan signal energiyasi qiymatlaridan kelib chiqadi. Bundan tashqari signaldagi shovqin komponentalarini ham hisobga olish zarur. Signaldan jimlik uchaskalarini ajratish davomida ularning davomiyligini (uzunligini) ham hisobga olishmiz zarur. Diskret vaqtda signallarga ishlov berishda, signalning ikkita ketmaket qiymatida turli ishoralar mavjud bo’lsa, noldan o’tish sodir bo’lgan deb tushuniladi. Signalda noldan o’tish chastotasi uning spektral xususiyatlarining eng oddiy belgisi bo’lib xizmat qilishi mumkin. Bu qisqa polosali signallar uchun to’g’ri keladi.

• 
  Nutq signalining qisqa vaqtli energiyasi va noldan o’tuvchi nuqtalar soni nutq signalining asosiy parametrlari sanaladi. Bizga ma’lumki nutq signalining parametrlari qoida bo’yicha vaqt o’tishi bilan tez o’zgaradi, shuning uchun ham nutq signalini bir-birining ustiga tushmaydigan uzunligi 10-30 ms uzunligida fragmentlarga ajartib ishlov berish odatiy holdir. Nutq signali ushbu oraliqda stasionar holatda deb faraz qilsak, unda nutq signalining qisqa vaqtli energiyasini hisoblash orqali nutq signalidagi jimlik sohalarini olib tashlanadi. Signal energiyasining bo’sag’a qiymatini tanlash algoritmining moslashuvchanligi shundan iboratki, bu qiymatlar fiksirlanmagan. Ular qayta ishlanadigan signal energiyasi qiymatlaridan kelib chiqadi. Bundan tashqari signaldagi shovqin komponentalarini ham hisobga olish zarur. Signaldan jimlik uchaskalarini ajratish davomida ularning davomiyligini (uzunligini) ham hisobga olishmiz zarur. Diskret vaqtda signallarga ishlov berishda, signalning ikkita ketmaket qiymatida turli ishoralar mavjud bo’lsa, noldan o’tish sodir bo’lgan deb tushuniladi. Signalda noldan o’tish chastotasi uning spektral xususiyatlarining eng oddiy belgisi bo’lib xizmat qilishi mumkin. Bu qisqa polosali signallar uchun to’g’ri keladi.