Mavzu: sodda ifodalarni hisoblash darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad

1-dars
Mavzu: SODDA IFODALARNI HISOBLASH
Darsning maqsadi:

1. 
   Ta’limiy maqsad: O‘quvchilarga Elektron jadvalning elementlari haqida, ularning birlamchi vazifalari, uning qo‘llaninilish sohalari, jadvallarni joylashtirish qoidalari va ulardan qanday foydalanishlar haqida tushuncha berish hamda misollar yordamida amalda ko‘rsatish.
   

II. Tarbiyaviy maqsad: O‘quvchilarni fikrlash, mulohaza qilish, o‘z ustida ishlash va kerakli mavzularni takrorlash hamda fanga oid qushimcha adabiyotlardan foydalanishga urgatish.
III.Rivojlantiruvchi maqsad: O‘quvchilarni o‘tilgan mavzularni mukammal urganish, olingan bilimlarini yanada chuqurlashtirish, amalda ko‘rsata olish va rivojlantirish hamda keyingi ish jarayonida qullay olishga o‘qtirish.
Darsning jihozi: Kompyuter, darslik, ko’rgazmali qurollar, doska va bo‘r.
Dasning usuli: “Intelektual yondoshuv” usul va ma’ruza.
Dars tafsiloti:
1. Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salom-alik qilish, O‘quvchilarni yo’qlama qilish;
O’tilgan mavzuni takrorlash: 9-sinfda o’tilgan mavzular bo’yicha o’quvchilardan so’raladi. 9-sinfda O’tilganlar bo’yicha kartochkalar beriladi. O’quvchilar bilan savol-javoblar o’tkaziladi
Yangi mavzu bayoni:
MS Excel 2010 elektron jadvalida yangi interfeysi asosida tasma (ingliz tilida “Ribbon”) deb nomlanuvchi va asosiy oynanmg yuqori qismida joylashgan ko‘p vara
MS Excel 2010 tasmasining har bir bo‘lagida muayyan vazifalami bajarishga mo‘ljallangan tugmalar majmuasi jamlangan:
■ Главная - jadvallardagi ma’lumotlami kiritishga va tahrirlashga mo‘ljallangan;
■ Вставка - jadvalga biror rasm, diagramma kabi obyekdami joylashtirishga mo‘ljallangan;
■ Разметка страницы - jadval varaqlarini bosmaga chiqarish uchun sahifalaming chegaralari va boshqa parametrlarini belgilash uchun mo‘ljallangan;
■ Формулы - jadvallardagi hisoblashlarni amalga oshiiruvchi har xil formulalardan foydalanish uchun mo‘ljallangan;
■ Данные - jadvallaming ustun va satrlaridagi ma’lumotlami filtrlash, saralash, nusxalarini ko4paytmsh, keraksizlarioi yo‘qotish, tashqi axboratlami Irish;
■ Рецензирование - matn xatolarini tuzatish va hujjatlami tahrirlash;
■ Вид - jadvallami ekranda turlicha namoyish qilishga moslashtirish.
Bosh oynaning yuqori chap burchagida tez-tez ishlatiluvchi murojaatni
osonlashtiruvchi panel mavjud bo‘lib, u yerda xotirada saqlash, oxirgi amalni bekor qilish kabi amallami tez va oson bajarish mumkin.
Ushbu panelga yangi buyruqlar kiritish orqali imkoniyatini oshirish mumkin.

Kitob esa varaq (Лист) lardan tashkil topgan. Standart holatida ular uchta bo‘lib, zaruriyat tug‘ilganda ko‘paytirilishi yoki kamaytirilishi mumkin.
MS Excel 2010 ning standart varag‘i harflar orqali belgilanuvchi 16348 ta ustun va raqamlar orqali ifodalanuvchi 1 048 576 ta satr mavjud bo‘lib, ustunlar A harfidan boshlanib XFD bilan tugallanadi. Varaqdagi alohida olingan har bir katak o‘z nomiga va manziliga: АЗ, C45 ega bo‘ladi. Qaralayotgan katakni faollashtirish uning ustida sichqonchaning chap tuqmasini bosish orqali amalga oshiriladi. Jadvalning tagida holat satri bo‘lib, u yerda ishchi sohaga tegishli ma’lumotlar berilgan.
Jadvalga qiymat kiritib, amallar bajarish tugallangan bo‘Isa, sichqoncha orqali (masalan B2:F5) bloklami ajratib olish mumkin.
1- mashq. B1 katakka 231 ni, B2 katakga 569 ni kiritib, ulaming yig‘indisini B3 da hosil qiling.
Bajarish: B3 katakka “=” belgisini yozish orqali MS Excel 2010 kiritish holatiga o‘tadi. So‘ngra sichqonchaning chap tugmasi B1 katak ustida bosilganda, ushbu manzil B3 da hosil bo‘ladi. Navbatdagi qadamda “+” kiritilib, keyin B2 katak ustida yana sichqonchaning chap tugmasi bosiladi. Natijada B3 da B1+B2 yozuvi paydo bo‘ladi. Enter tugmasi bosilgandan so‘ng, bajarilgan amal natijasi B3 da hosil bo‘lib, Formulalar satrida =B1+B2 ifoda yoziladi. MS Excel 2010 da mavjud bo‘lgan boshqa amallar tegishli mavzularda mashq sifatida ko‘rib o‘tiladi.
MS Excel 2010 da ishlash jaroyonida turli xatolar yuzaga kelishi mumkin. Ko‘p uchraydigan xatolar tavsifi xususida to‘xtalib o‘tamiz:
■ ###### - ma ’ lumot katakka sig ‘ magan.
■ #ДЕЛ/0 - hisoblash formulasida 0 raqamiga bo‘lish holati mavjud.
■ #3HA4! - formulada mumkin bo‘lmagan ifodalar qatnashmoqda, masalan: kirill shriftida o‘zgaruvchilar ishlatilayotgan bo‘lishi mumkin.
■ #ИМЯ? - MS Excel formuladagi o‘zgaruvchining nomini aniqlay olmadi.
■ #ЧИСЛО! - formulada funksiya o‘zgaruvchisi yoki qiymat noto‘g‘ri ishlatilmoqda.
■ #ССЫЛКА! - katakka noto‘g‘ri murojaat qilingan.
■ #ПУСТО! - katakka noto‘g‘ri oraliqda qiymat kiritilgan.
Yangi mavzni mustahkamlash:
1- mashq. Quyidagi amallami bajaring:
■ A1 katakka 23 sonni B1 ga 0 ni kiriting va Cl katakda Al/Bl amalini bajaring va natijani tahlil qiling.
■ A1 katakka “Xato” matnini, A2 ga 10 ni kiriting va A3 katakda A1*A2 amalini bajaring va hosil bo‘lgan xatoning sababini aniqlang;
A1 katakka 1 sonini B1 ga 1 ni kiriting va A3 katakda A1A/B1 amalini bajaring va hosil bo‘lgan xatoning sababini aniqlang;

MS Excel jadvallarida ma’lumotning qanday turlari mavjud?

A2D:H9 yozuvida qanday xatolik mavjud?
Berilgan uchta sonning yig‘indisini hisoblang.
Berilgan ikkita sonning ko‘paytmasini hisoblang va natijani to‘rtinchi darajaga oshiring.
UYGA VAZIFA
1. MS Excel 2010 elektron jadvali yordamida (a+b)*(c+d) ifoda o‘zgaruvchilarning ixtiyoriy qiymatlarida hisoblang.
2. Berilgan to‘rtta sondan ikki jufflik ajrating va ulaming bo‘linmasini hisoblang, natijalarni o‘zaro ko‘paytiring.
O’qituvchi: