Mavzu statik aniq sistemalar

Sistemalarning erkinlik darajasi
Jismning yoki sistemaning holatini aniqlovchi geometrik parametrlar soni erkinlik darajasi deb ataladi.
Masalan, A nuqtaning holati ikkita erkinlik darajasi (x va u) bilan aniqlanadi.
AV diskining holati esa uch erkinlik darajasi bilan aniqlanadi (x, u va φ)

E rkinlik darajasini cheklovchi har qanday qurilma bog’lanish deb ataladi.

Agar AV diskini A nuqtada sharnirli mahkamlab qo’ysak, uning 2 ta erkinlik darajasi yo’qolib, bitta erkinlik darajasi (φ) qoladi. SHarnirli qo’zg’aluvchi
tayanch bir, qo’zg’almas tayanch esa ikkita erkinlik darajasini yo’qotadi.
Agar erkinlik darajasini W, disklar sonini D desak, u holda sistemaning erkinlik darajasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
SH – oddiy sharnirlar soni,
W = 3D – 2SH - S_t S_t – tayanch sterjenlar soni.
YA’ni, har bir disk uchta erkinlik darajasiga ega, har bir sharnir uning ikkita erkinlik darajasini o’qotadi, har bir tayanch sterjeni esa bitta erkinlik darajasini yo’qotadi.
2 diskni birlashtiruvchi sharnir oddiy sharnir deyiladi. «n» ta diskni birlashtiruvchi sharnir murakkab sharnir deyilib, u (n - 1) oddiy sharnirga tengdir.
1) W > 0 - statik aniq, geometrik o’zgaruvchan sistema (mexanizm);
2) W = 0 - statik aniq, geometrik o’zgarmas, minimal bog’lanishlar soniga teng;
3) W < 0 - statik noaniq, geometrik o’zgarmas, ortiqcha bog’lanishlari bor.
2-3 shartlar qondirilsa, sistemani inshoot deb yuritish mumkin, chunki u geometrik o’zgarmas bo’ladi.
Har bir disk 3 ta erkinlik darajasiga ega, har bir sharnir 2 ta erkinlik darajasiga chek qo’yadi va har bir tayanch sterjeni bitta erkinlik darajasiga chek qo’yadi.
S Harnirlar sonini hisoblashda, 2ta oddiy va murakkab sharnirlarga ajratiladi. Ikki diskni birlashtiruvchi sharnir oddiy, ikkidan ortiq diskni birlashtiruvchi sharnir esa murakkab sharnir deb ataladi. SHarnirlarda disklar bir-biri bilan bog’langan bo’lsa, uning oddiy sharnirlar soni bog’langan disklar soni bittaga kam bo’ladi. (n-1)