Mavzu: Statika. Statika aksiomalari. Erkli va erksiz jismlar. Bog'lanish reaksiyalari Oars

Dinamika qonunlari.

1. 
   Inertsiya qonuni. Tashqi muxitdan ajratilgan moddiy nuqta gashkaridan kuch ta'sir etmoguncha o'zining tinch xolatini yoki to'g'ri chiziqli va teng o'lchovli xarakatini saqlashga intiladi.
   

Moddiy nuqtalar bitta kuch ta'sirida o'zlarining tezligini tez yoki sekin o'zgartiradi. Bu xususiyat moddiy nuqtaning inerligi deyiladi. Moddiy nuqtaning inertlik o'lchovi

fizik miqdor bo'lib, u massa deb ataladi.

2. 
   Dinamikaning asos1y qonum. Moddiy nuqtaning harakatlantiruvchi kuch ta'siridan olgan tezlanishi shu kuch yo'nalishida bo'lib, miqdori mazkur kuch miqdoriga proportsionaldir.
   

-···t ,_,

f m rn

Bu yerda xarakatlantiruvchi kuch, gp-nuqta massasi, so-nuqta tezlanishi. Agar

moddiy nuqta uzining S-og'irlik kuchi tasirida Yerga erkin tushsaF•"G; sh =d bo'lib ifoda s-gpd ko'rinish oladi. Agar moddiy nuqtaning og'irlik kuchi aniq bo'lsa, unmg

massasi m :. ·- aniqlanadi Kuch birligi quyidagicha bo'ladi:

g

[F] = m[w J Kr / c² == H [Nyuton] Demak massasi 1 kg bo'lgan moddiy nuqtaga 1 m/s2 tezlanish bera oladigan kuch Nyuton deb ataladi.

3. 
   Ta'sir va aks ta'sir qonuni. Xar bir ta'sir o'ziga teng va qarama-qarshi yo'nalishdagi aks ta'sirni
   

··-), , ),

vujudga keltiradi. F 2 :-=	- f1	Bu	qonun	ikkita

jismning o'zaro ta'sirini xarakterlaydi.

3. 
   Kuchlarning erkinlik qonuni. Moddiy nuqtaning bir qancha kuch ta'sirida olgan tezlanishi xar qaysi kuchning aloxida ta'siridan xosil bo'lgan tezlanishlaming geometrik
   

yig'indisiga teng, ya'ni rn - \' c,i\

,;.,,.,

···¼

xrr mm lmo:h

··

Dinamikaning ikkinchi qonuniga ko'ra F ,,

~>

^{n, demak mm = Z:: F, Bir} qancha

kuch ta'siridagi moddiy nuqta uchun dinamikaning asosiy tenglamasidir. ni shu kuchlarning teng ta'sir etuvchisi deb qarash kerak.