Mavzu: Statika. Statika aksiomalari. Erkli va erksiz jismlar. Bog'lanish reaksiyalari Oars

Mavzu: Buralish defonnatsiyasi.
^{Oars rejasi :} Sof siljish, siljish uchun Guk qonuni

Siljish moduli. Buralishda kuchlanish va deformatsiyalar. Ko'ndalang kesimi doira bo'lgan to'g'ri brusning buralishi.

Buralish deb, deformatsiyaning shunday turiga aytiladiki, bunda brusning istalgan ko'ndalang kesimida faqat burovchi moment paydo bo'ladi.

Odatda buralishga ishlatiladigan bruslar doiraviy yoki xalqasimon kesimga ega bo'lgani uchun silindrik brusning buralishini ko'rib chiqamiz.

Rezinadan doiraviy kesimli to'g'ri brusni tayyorlaymiz va uning bir uchini bikr qisib maxkamlaymiz; uning sirtiga bo'ylama o'qiga parallel va perendikulyar bo'lgan chiziqlar bilan to'r chizamiz,

so'ngra brusning boshqa uchiga o'qqa perpendikulyar tekislikda yotuvchi juft kuch qo'yamiz, ya'ni brusda buralish deformatsiyasi hosil qilamiz. Bunda:

1. 
   Silindrning buralish o'qi deb ataladigan o'qi to' g'ri chiziqligicha qolaveradi.
   

2. 
   Silindr
   

s1• rt1• ga ^{deformatsiyaga qadar chizilgan aylanalar diametri}

deformatsiyadan keyin xam avvalgidek qoladi va aylanalar orasidagi masofa o'zgarmaydi.

3. 
   Silindrning yasovchilari vint chiziqqa aylanadi.
   
4. 
   Burovchi momentlarning bros o'qi bo'ylab taqsimlanishini ifodalovchi grafik burovchi moment epyurasi deyiladi.
   

Bruslarning aniqlanadi.

kesishlaridagi burovchi moment kesish metodi bilan

Istalgan ko'ndalang kesimdagi burovchi moment son jixatdan brusga kesimdan o'ngda yoki chapda qo'yilgan tashqi momentlarning algebraik yig'indisiga tengdir.

Burovchi momentlar epyurasi xavfli kesimni aniklashga imkon beradi. Agar brus o'zgarmas ko'ndalang kesimga ega bo'lsa, unda eng katta burovchi moment vujudga keladigan uchastkadagi kesimlar xavfli kesim bo'ladi.

Ma'lumki. Buralishda siljish deformatsiyasi sodir bo'ladi, shu sababli brus

ko'ndalang kesimining nuqtalarida ularni buralish ^{, .}
oq1

bilan tutashtiradigan

radiusga yo'nalgan t-urinma kuchlanishlar paydo bo'ladi. A tola joylashgan kesimning absolyut siljishi a yoyga, b tolaga joylashgan kesimning absolyut siljishi esa M-, yoyga tengdir.

bu yerda: _il¹-to'la buralish burchagi (rad)

r - silindr radiusi p - b toladan buralish o'qigacha bo'lgan oraliq b - tola kesimining nisbiy siljish kattaligi

Siljishda Guk qonuni formulasi bo'yicha

Agar r = 0 bo'lso,_t P ⁴ bo'lganda ^{1 bo'ladi}

dQ

Burovchi momentni aniqlaymiz

J dQp == J t.,dl\p ..if

A A A

bundan nisbiy buralish

burchagi ^O M,. /(G

Uzunligiga teng bo'lgan silindrning to'la buralish burchagi
0
-ko'paytma kesimning buralishdagi bikrligi.

1',.

Kuchlanilarni aniqlaymiz: ··

katta qiymatga ega bo'ladi
agar f) 'I bo'lsa, kuchlanish eng

Buralishda brusning mustahkamlik shartlari shundan iboratki, unda vujudga keladigan urinma kuchlanishlar ruxsat etilgan qiymatidan ortiq bo'lmasligi kerak.
Buralishda ruxsat etilgan kuchlanish cho'zilishga ruxsat etilgan kuchlanishga qarab tanlanadi, chunonchi:( tcJ (0,55: ^{J cho'yanlar uchun [1'6] (1+ 1,2) · [CT,]}

Vallarga mustaxkamlikdan tashqari bikrlik ham talab qilinadi.

Bir metr uzunlikdagi valuing ruxsat etilgan buralish burchagi graduslarda beriladi
va bilan belgilanadi. ^{Buralishda bikrlikka xisoblash formulasi quyidagicha} yoziladi:

Ruxsat etilgan buralish burchaklarining kattaligi valning nimaga mo'ljallanganligiga bog'liq bo'ladi, ular odatda quyidagi chegaralarda qabul qilinadi:

. 1

:J