Мавзу: статистика фанининг предмети ва услуби

СТАТИСТИКА ЛОТИНЧА “STATUS” - АҲВОЛ, ҲОЛАТ СЎЗИ БИЛАН

• СТАТИСТИКА ЛОТИНЧА “STATUS” - АҲВОЛ, ҲОЛАТ СЎЗИ БИЛАН
• ИТАЛЯНЧА “STATE” - ДАВЛАТ СЎЗИДАН КЕЛИБ ЧИҚИБ,
• “ДАВЛАТ АҲВОЛИ ҲАҚИДАГИ ФАН”.

Статистика фани XVII асрнинг охирларига келиб мустақил фан сифатида шакллана бошлади. Бу даврда эндигина феодализм тузуми ўрнини капитализм тузуми эгаллаётган эди. Капиталистик тузумнинг барқарор бўлиши кўпгина фанларнинг, шу жумладан статистиканинг ҳам ривожланишига ижобий таъсир кўрсатди. XVII асрда Англияда «сиёсий арифметика» деган фан вужудга келди. Унинг асосчилари инглиз олимлари У.Петти (1623-1687) ва Жон Граунт (1620-1674) бўлганлар. У.Петтини ўз вақтида сиёсий иқтисоднинг “отаси” ва маълум даражада “статистиканинг ихтирочи”сидир, деб аташган.

• Статистика фани XVII асрнинг охирларига келиб мустақил фан сифатида шакллана бошлади. Бу даврда эндигина феодализм тузуми ўрнини капитализм тузуми эгаллаётган эди. Капиталистик тузумнинг барқарор бўлиши кўпгина фанларнинг, шу жумладан статистиканинг ҳам ривожланишига ижобий таъсир кўрсатди. XVII асрда Англияда «сиёсий арифметика» деган фан вужудга келди. Унинг асосчилари инглиз олимлари У.Петти (1623-1687) ва Жон Граунт (1620-1674) бўлганлар. У.Петтини ўз вақтида сиёсий иқтисоднинг “отаси” ва маълум даражада “статистиканинг ихтирочи”сидир, деб аташган.

Бироз кейинроқ давлатнинг диққатга сазовор томонларини тасвирлайдиган “давлатшунослик” фани пайдо бўлиб, у “статистика” номи билан, уни яхши эгаллаган билимдон эса статистик деб атала бошланди. Бу фаннинг кўзга кўринарли намоёндаси немис Г. Ахенвал (1719-1772йй) биринчи бўлиб статистика сўзини от сифатида қўллади ва илмий одатга киритди. Унинг фикрича, статистика бу давлат учун алохида аҳамият касб этадиган масалалар шарҳи, тасвиридир. Аммо ҳозирги кунда статистика атамасини бундай мазмунда талқин этиш кўп жиҳатларини йўқотди. Кундалик турмушимизда мамлакат иқтсодиёти ва аҳолиси ҳақидаги маълумотлар тўплами статистика деб юритилса ҳам, аммо у ўтган асрлардаги “давлатшунослик” дан тубдан фарқ қилади.

• Бироз кейинроқ давлатнинг диққатга сазовор томонларини тасвирлайдиган “давлатшунослик” фани пайдо бўлиб, у “статистика” номи билан, уни яхши эгаллаган билимдон эса статистик деб атала бошланди. Бу фаннинг кўзга кўринарли намоёндаси немис Г. Ахенвал (1719-1772йй) биринчи бўлиб статистика сўзини от сифатида қўллади ва илмий одатга киритди. Унинг фикрича, статистика бу давлат учун алохида аҳамият касб этадиган масалалар шарҳи, тасвиридир. Аммо ҳозирги кунда статистика атамасини бундай мазмунда талқин этиш кўп жиҳатларини йўқотди. Кундалик турмушимизда мамлакат иқтсодиёти ва аҳолиси ҳақидаги маълумотлар тўплами статистика деб юритилса ҳам, аммо у ўтган асрлардаги “давлатшунослик” дан тубдан фарқ қилади.