Mavzu: Tabiy ofat turlari, Tabiy va texnogen inqirozlar(krizislar) reja

Vulqon otilssshi Eng kuchli va eng katta hajmli otilishlarni keltirib chiqaradigan vulqon (VEI 8) koʻpincha „supervulqon“ deb ataladi. Supervulqonning asosiy xavfi koʻp yillar davomida global iqlim va oʻrtacha haroratga halokatli taʼsir koʻrsatadigan ulkan kul bulutining tarqalishidadir. Vulkanologlarning fikriga koʻra, Yerdagi supervulqonning oxirgi otilishi 27 ming yil oldin Yangi Zelandiyaning Shimoliy orolida sodir boʻlgan va insoniyat tarixidagi eng kuchli otilish taxminan 73 ming yil oldin Toba supervulqonining otilishi hisoblanadi. Olimlarning fikriga koʻra, bu otilish paytida yer ostidan ming kub kilometrdan koʻproq magma otilib chiqqan va bunday otilishning halokatli oqibatlari har xil turdagi tirik mavjudotlar, shu jumladan odamlar sonining keskin kamayishiga olib kelgan. Antropologlarga koʻra, oʻsha paytda butun Yer yuzida 10 000 odam qolgan. .
Sel
Sel oqimi — bu mineral zarralar, toshlar va tosh boʻlaklari juda yuqori konsentratsiyali (oqim hajmining 50-60 % gacha) boʻlgan oqim boʻlib, u toʻsatdan kichik togʻ daryolari havzalarida va quruq jarlarda paydo boʻladi va odatda kuchli yogʻingarchilik yoki tez qor erishi natijasida yuzaga keladi.
Sel oqimi kuchli va uzoq muddatli yomgʻirlar, muzliklar yoki mavsumiy qor qoplamining tez erishi natijasida, shuningdek, kanalga koʻp miqdorda boʻshashgan yorilish materiallarining qulashi natijasida paydo boʻladi. Togʻli hududlarda oʻrmonlarning kesilishi yuzaga kelishida hal qiluvchi omil boʻlishi mumkin: daraxtlarning ildizlari tuproqning yuqori qismini ushlab turadi, bu esa sel oqimining paydo boʻlishiga toʻsqinlik qiladi.
Koʻpincha sel oqimlari tekisliklarda, shu jumladan vulqonlarda sodir boʻladi .
Koʻchki
Koʻchki — tortishish taʼsirida tog 'jinslari massalarining qiyalikdan pastga tushishi va ajralishi. Koʻchkilar vodiylarning yon bagʻirlarida yoki daryo qirgʻoqlarida, togʻlarda, dengiz qirgʻoqlarida, dengiz tubidagi joylarda sodir boʻladi. Koʻpincha koʻchkilar suvga chidamli va suv oʻtkazuvchi jinslarning almashinishidan tashkil topgan yon bagʻirlarda yuzaga keladi.
Koʻchkilarning paydo boʻlishining sababi tortishish kuchi va ushlab turish kuchlari oʻrtasidagi nomutanosiblikdir. Keltirib chiqaradigan omillar:

• 
  suv bilan yuvish natijasida qiyalikning tikligi oshishi;
  
• 
  yogʻingarchilik va yer osti suvlari bilan nurash yoki botqoqlanish paytida jinslarning mustahkamligini zaiflashishi;
  
• 
  seysmik zarbalarning taʼsiri;
  
• 
  qurilish va tadbirkorlik faoliyati.