Мавзу: Таълим муассасаларида жисмоний тарбия тадбирларининг

Сайрлар, экскурсиялар, юришлар. Сайрлар, экскурсиялар ва сайёҳлик юришлар катта таълим ва тарбия аҳамиятга молик. Чунки бу жараёнда болалар табиат, жонажон ўлка ва унинг диққатга сазовор жойлари билан танишадилар. Бу тадбирлар юриш, югуриш ва ўйин малакаларининг такомиллашишига ёрдам беради, организмни чиниқтиради ва болалар соғлигини мустаҳкамлайди ҳамда юриш-туриш, ўз-ўзига хизмат қилиш, жойни мўлжалга олиш ва ҳоказо кўникмаларни эгаллашга имкон яратади. Шунингдек, улар болалар жамоасини қарор топтириш ва мустаҳкамлашда, дўстлик, ўртоқлик ҳиссини тарбиялашда бебаҳо роль ўйнайди. Бу тадбирлар ёрдамида болалар табиатнинг соғломлаштирувчи кучлари қуёш, сув, ҳаво ёрдамида чиниқиб борадилар, мамлакатимизнинг табиати ва тарихий обидалари хақида тушунчага эга бўлиб борадилар. Сайёҳлик юришлар давомида ўқувчиларда ҳаётий зарур жисмоний ҳаракатлар юриш, югуриш, сакраш, тирмашиб чиқиш, ошиб ўтиш, малака ва кўникмалари шаклланиш билан бирга табиат омиллари ёрдамида чиниқиш ва сув муолажаларини сузиш, чўмилиш билан қабул қилиш амалга оширилади. Ўқувчиларда сайёҳлик юришларда керакли жиҳозлардан фойдаланиш ҳаракатланиш усуллари дала жойларида овқатланиш ва дам олиш, ўйинлар билан маданий ҳордиқ чиқариш тадбирлари ўтказилади.
Ўйинлар. Кўнгил очишлар. Ўқувчилар билан олиб бориладиган синфдан ташқари ишнинг энг оддий ва оммавий, шакли ўйин ҳамда кўнгил очишлардир. Ўйинлар ўқувчиларнинг кичик гуруҳлари билан ҳам, икки-учта синф ўқувчиларининг катта гуруҳлари билан ҳам уюштирилади. Гуруҳ қанчалик катта бўлса, ўйин ташкилотчилари ва ўйинбоши ўқувчилар унга шунчалик яхши тайёрланган бўлишлари керак. Ўйинлар болаларнинг дарсдан ташқари пайтдаги севимли машғулоти сифатида фақат махсус "Ўйин соатлари" да эмас, шунингдек, танаффусларда, байрамларда, сайрларда, экскурсияларда ва бошқаларда хам ўтказилади.
Спорт мусобақалари ва байрамлари. Спорт мусобақалари мактабдаги жисмоний тарбияга оид синфдан ташқари ишнинг энг қизиқарли шаклларидан биридир. Улар ўқувчиларни уйда ва жисмоний маданият жамоаларидаги доимий жисмоний машғулотларга жалб этишга ёрдам беради, ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарлигини оширади, болалар жамоасини мустаҳкамлайди. Мусобақалар, синфдан ташқари ишнинг бошқа турлари қатори, мактабнинг умумий йиллик иш режасига киритилади. Ўқув йилининг бошида мусобақаларни ўтказиш муддати, қоидалари ва дастурлари аниқ белгилаб олинади. Бу муддатларни ҳисобга олган ҳолда мусобақаларга олдиндан тайёргарлик кўрилади. Ҳар бир мусобақа муайян низомга мувофиқ ўтказилади. Низомда мусобақанинг мақсади ва вазифалари, вақти ва ўтказилиш жойи, қатнашувчилар, дастури, ўтказилиш шарти ва ҳисобга олиш, энг яхши иштирокчиларни ва командаларни мукофотлаш тартиби, аризалар шакли ва уларни тақдим этиш муддати кўрсатилади. Спорт байрамлари тантанали кунларга бағишланиб ўтказилиш мумкин. Бунда ўқувчиларнинг спортчиларда тузилган гуруҳлари иштирок этадилар. Спорт байрамлари спортчиларни чиқишлари, байрамни очилиши, байроқ кўтариш, давлат мадҳияси ва ёшлар мадҳиясини ижро этилиши, спортчи ўқувчиларни жисмоний машқлар ва ҳаракатларни ташкил этиши, оммавий тадбирлар ўйин кулги, концерт ҳамда ғолибларни аниқлаш ва байрам якунида байрамни ёпилиши ўтказилади.