Mavzu: Tarkibiy o’zgarishlardan so’ng Yaponiya iqtisodiyoti

Mavzu: Tarkibiy o’zgarishlardan so’ng Yaponiya iqtisodiyoti

Bajardi: Xudoyberdiyeva Xursanoy

Tekshirdi: Domlajon

Energiya inqirozi davri

1973-1974 -yillardagi energetika inqirozidan oʻtgan -yillarda Yaponiya oʻzining iqtisodiy rivojlanishida juda katta sakrashni amalga oshirdi va koʻplab iqtisodiy koʻrsatkichlar boʻyicha yetakchi kapitalistik mamlakatlarni ortda qoldirdi.

Iqtisodiyotning “xizmat iqtisodiyoti”ga aylanishi

Ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlaridan foydalanishga tayanib, u doimiy ishlabchiqarishdan ishlab chiqarish kuchlarining postindustrial tizimiga oʻtishni amalga oshirdi. Ilmiy-texnik taraqqiyot yutuqlarini jadal tatbiq etish asosida xom ashyo va energiyani tejash sohasida ajoyib yutuqlarga erishildi, koʻplab sohalarda ishlab chiqarishning texnik darajasining sezilarli darajada oshishi taʼminlandi va ishlab chiqarish juda koʻp sonli yangi mahsulot va xizmatlar oʻzlashtirildi. STP, shuningdek, ishlab chiqarish va ish bilan bandlikning tarmoq tuzilmasida katta siljishlarni ragʻbatlantirdi, natijada Yaponiya iqtisodiyoti ʻʻxizmat iqtisodiyotigaʻʻ aylantirildi: 1970-1994 -yillarda xizmat koʻrsatish sohasining ishlab chiqarish tarkibidagi ulushi 49,4 dan 62,2% gacha, ishchilar soni boʻyicha esa mos ravishda 46,5 dan 61% gacha oʻsdi.

Yaponiya energetika inqirozdan so’ng

1973-1974 -yillardagi energetika inqirozidan soʻng Yaponiya energetika sohasini tubdan qayta qurish boshlandi. Uning ustuvor yoʻnalishi yadroviy energetikani rivojlantirish va muqobil neft energiya manbalarini (shu jumladan geotermik energiya, quyosh, shamol, toʻlqin va toʻlqin energiyasi kabi manbalarni) rivojlantirish orqali mamlakatning energiya balansining import qilinadigan neftga bogʻliqligini maksimal darajada zaiflashtirish edi.

Keyingi islohotlar

Quyosh nurlari dasturida birlashtirilgan ushbu yoʻnalishdagi ishlar ustuvor davlat tomonidan moliyalashtirish obyekti boʻlgan. Shu bilan birga, turli sohalar uchun energiya tejaydigan texnologiyalarni ishlab chiqishni nazarda tutadigan “Oy nurlari” dasturi qabul qilindi. 1979 -yilda “energiyadan oqilona foydalanish toʻgʻrisida” gi qonun qabul qilindi, unda xalq xoʻjaligining barcha tarmoqlari uchun ishlab chiqarishda issiqlik va energiya sarfi normalarini ishlab chiqish va ularga rioya qilish ustidan qatʼiy davlat nazoratini oʻrnatish koʻzda tutilgan. Buning uchun Tashqi savdo va sanoat vazirligi xususiy korxonalarni tekshiradigan va qoidabuzarlarga nisbatan jazo choralarini qoʻllash huquqiga ega boʻlgan.

Inqirozdan keyingi islohotlarning natijalari

Ushbu saʼy-harakatlarning natijalari shundan dalolat bermoqda: inqirozgacha boʻlgan vaqt bilan taqqoslaganda, 1980-yillarning oxiriga kelib sanoat ishlab chiqarishining oʻziga xos energiya intensivligi 31% ga kamaydi va hozirda bir birlik uchun energiya sarfi boʻyicha yalpi milliy mahsulot, Yaponiya eng rivojlangan mamlakatlar qatoriga kiradi. Bundan tashqari, Yaponiyaning energiya balansining tuzilishi keskin oʻzgardi. Neftning ulushi 70-yillarning boshlarida 67,5% dan 90-yillarning boshlarida 57% gacha tushdi. Atom energiyasi (mos ravishda 0,1% dan 13% gacha), shuningdek tabiiy gaz (2,2% dan 10,6% gacha) qiymatlari keskin koʻtarildi. Endi atom elektr stansiyalarining quvvati boʻyicha Yaponiya dunyoda AQSh va Fransiyadan keyin uchinchi oʻrinni egallaydi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!