Mavzu: Tarmoqda blokcheyn va ishbilarmonlik axloqi

1A1zP1eP5QGef12DMPTfTLmv7Divfna44
Bitkoin-adres - bitkoinlar olish uchun kerakli bo‘lgan birdan birinformatsiyadir. Bitkoinni olish uchun qandaydir dasturiy ta’minotning keragiyo‘q, buning uchun adresni ko‘rsatish kifoya va yana shunisi ham borki, faqatto‘lovchigina tranzaksiyani tarmoqning boshqa qismiga jo‘natishga mas’ul bo‘ladixolos. Keng aholi ommasi asta-sekin bitkoin, kriptovalyuta va bitkointushunchalarining asl ma’nosiga tushunib borayapti. Ammo xozirgi davrga qadarko‘pchilik insonlar ushbu tizimning o’zi nima ekanligini va u nima uchun xizmatqilishini yaxshi tushunishmaydilar. Shuning uchun ham xozirgi kunlarni internetyaratilayotgan kunlar bilan solishtirish mumkin – unda ham jamiyatning ko‘pchilika’zolari inqilobiy texnologiya haqida uning tamoillarini tushunmagan xoldaeshitishgan va uning jamiyat xayotiga hamda iqtisodiyotga katta ta’sir qilishinianiq sezishmagan.
Xozirgi davrda blokcheynning holati brauzerlar paydo bo‘lmasdan oldingi internet tizimining xolatiga o‘xshab ketadi. Blokcheyn tizimigaham kelajakda internetdagidek qulay va tushunarli bo‘lgan interfeyslar ishlabchiqarilib, u shaffof xolatga keltirilsa, xuddi internet kabi undan ham kengmiqyosda foydalaniladi. Klassik tizim bilan blokcheyn tizimining taqqoslanishiquyidagi chizma orqali amalga oshirilishi mumkn:
Blokcheyndan foydalanadigan eng birinchi iqtisodiyot tarmog’i sifatida bank faoliyatini keltirishimiz mumkin. Shuni yana bir marta ta’kidlashimiz kerakki,blokcheyn yangi, markazlashmagan, xavfsiz va shaffof yechim bo‘lib, uningyordamida ma’lumotlarni saqlash va ularni o‘zaro almashinish, ularninghaqiqiyligini tekshirish mumkin hamda bu ishlar osongina amalga oshadi. Barcha ishlar foydalanuvchi tomonidan bajariladi, jarayonda uchinchi ishonchli tomonningishtiroki talab qilinmaydi. Blokcheynning innovativligi va originalligioperatsiyalarni amalga oshirish jarayonida xuddi shu uchinchi tomon ishtirokiningzarur emasligi ekanligidadir.
Xozirgi paytda blokcheyn texnologiyasining eng ma’lum va mashxur bo‘lgan ishlatilish sohasi kriptovalyutalar, kriptodevizlar va bitkoinga o‘xshash raqamli pullardir. Ammo ushbu texnologiya boshqayo‘nalishlarda ham muvaffaqiyatli ravishda ishlatilishi mumkin. Xozirgi davrda biz blokcheyndan foydalanishning bir qancha yo‘nalishlarinigina bilamiz, xolos.Lekin uning imkoniyatlari biz tasavvur qilgandan ko‘ra ancha ko‘p va keng miqyoslidir hamda kelajakda blokcheyn bir qancha kutilmagan yo‘nalishlarda hamishlatilishi mumkin. Bitkoin blokcheynini yaratishdan asosiy (2009) maqsad,moliya olamiga yordam berish emas, balki uni boshqasiga almashtirish bo‘lgan.
Bir qancha muddat o‘tganidan so‘ng, shu ayon bo‘ldiki, ushbu texnologiyabanklarning biznes modelini buzib yuborishi mumkin va boshqa tomondan butexnologiya bir vaqtning o‘zida ham imkoniyat, ham havf-xatar olib keladi. «LeMOND» jurnalida bank va moliya tizimida blokcheyn texnologiyasiningqo‘llanilishi xaqida quyidagi ma’lumot berilgan: «Blokcheyn bu uberizatsiya(Uber, Airbnbva boshqalar)ning eng oliy ko‘rinishidir.
Blokcheyn yordamida uberlashtirilgan xizmatlar ham ancha yaxshilanishi mumkin». Bitkoin paydobo‘lishi va bu bilan bog’liq bo‘lgan ommaviy axborot vositalaridagi reklamako‘pchilik insonlarda uning texnologiya olamiga, banklar faoliyatiga va boshqaturdagi moliyaviy muassasalarga ta’siri xaqida tasavvur xosil qildi. Albatta buajiotajdan moliya-bank sohasi mutaxassislari ham chetda qolishni istamadilar.
Xulosa
Blokcheyn texnologiyasi banklar va moliyaviy tashkilotlar faoliyati uchun judayaxshi, ideal texnologiyadir. Finyear Group kompaniyasining Blokchain Vision(http://www.blockchain.vision) konferensiyasida IBM ning Fransiyadagiblokcheyn bo‘yicha raxbari Luka Komparini blokcheyn taxnologiyasini banksohasida ishlatish uchun zarur bo‘lgan ko‘rsatgichlarni aniqlab berishga harakat qildi.
IBM kompaniyasining nuqtai-nazaridan, xozirgi davrda
blokcheyn texnologiyasi o‘z rivojlanishining boshlang’ich bosqichida turibdi va u
xozircha bank-moliya sektorining talablariga to‘liq javob bera olmaydi. Asosiy
muammolar sifatida blokcheynda xozircha «masshtablashtirish» va
tranzaksiyalarning konfidensiallagi ta’minlanmagan. Shunga qaramasdan,
IBMkompaniyasining mutaxassislari joriy xolatni tahlil qilgan xolda
blokcheyndan foydalanish faqatgina bank sektori bilan chegaralanib qolmasligini
va uning B2B, G2C, G2B kabi biznes olamining barcha sohalariga tadbiq qilinishi
mumkinligini tan oldilar. Bulardan tashqari, ko‘p ishtirokchilarga ega bo‘lgan bank
loyihalarida tizimlarning o‘zaro muloqotida kelishuvlarni moslashtirish ham
nazarda tutilishi kerak. Ammo, xozirgi davrdagi bank tizimlarining bir turda
emasligi xuddi shu talablarning bajarilishiga mone’lik qiladi. Shu xolat bilan
bog’lik xolda Den Millmanning quyidagi fikrini keltirish mumkin: «Har qanday
o‘zgarishlarning sir-asrori eskilik bilan kurashish emas, balki barcha kuchquvvatni yangilik yaratish uchun safarbar qilishdir».