Mavzu: Tatar tilining fonetik, leksik, grammatik xususiyatlari Reja: I. Kirish II. Asosiy qism: tatar tilining tarixiy rivojlanishi

Mavzu: Tatar tilining fonetik, leksik, grammatik xususiyatlari
Reja:
I. _ Kirish
II . Asosiy qism: tatar tilining tarixiy rivojlanishi.
1. Tatar tilining fonetik xususiyatlari.
2. Tatar tili morfemikasi haqida
3. Tatar tilida morfonologiyaning o'ziga xosligi.
III . Xulosa
IV. Adabiyotlar ro'yxati.

KIRISH
«Tatar grammatikasi» tatar adabiy tilida grafika, orfografiya, morfemik, orfografiya, sintaksis, morfologiya va sintaksis fanining hozirgi holatini tasvirlashni maqsad qilgan. Asarning asosiy bo'limlarini yozishda, uning ahamiyatini hisobga olgan holda, grammatika tatar tilining fonetikasi, fonologiyasi, prosodiyasi va intonatsiyasi haqida ham ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. . Hozirgi tatar adabiy tilining grammatik tuzilishini ilmiy tavsiflash me’yoriy tavsiyalar va baholashlarni amalga oshirishga qaratilgan.Grammatika so‘zi ikki ma’noda qo‘llaniladi: tilning tuzilishini va shu tuzilmani o‘rganuvchi fanni bildiradi. Tatar tilining grammatika xizmatlarida koʻp yillar davomida grammatika fanining morfologiya va sintaksisdan iboratligi tushuntirilib kelinmoqda.Tilshunoslik (slovobrazovanie) boʻlimi yetarli darajada tadqiq qilinmaganligi sababli u 20-asr oxirigacha morfologiya doirasida koʻrib chiqilgan. 20-asr. 1993 yilda nashr etilgan "Akademik grammatika" ning rus tilidagi versiyasida birinchi marta kompozitsiya uchinchi bob sifatida grammatika, sintaksis va morfologiya bo'limlari yonida berilgan. Hozirgi kunda kompozitsiya tilshunoslikning mustaqil sohasi sifatida rivojlandi. So‘z tarkibi leksikologiya va grammatik fanlarni bog‘lovchi tarmoqdir. U bir tomondan lug‘aviy tarkibni yangi so‘zlar bilan boyitish yo‘llarini o‘rgansa, ikkinchi tomondan, so‘zning yasalishi nuqtai nazaridan tekshiradi.
Tatar tilining birinchi grammatikalariga leksikologiya kiradi va ular qisqacha tavsiflanadi. Bugungi kunda tatar leksikologiyasi turli yo‘nalishlarda atroflicha o‘rganilib, o‘zining frazeologiya, onomastika, semasiologiya kabi mustaqil bo‘limlari rivojlangan. Shularni hisobga olib, “Tatar leksikologiyasi” mustaqil xizmat sifatida yaratilib, tatar tilining lug‘at tarkibini iloji boricha to‘liq, ilmiy darajada qamrab olgan.Chunki yozishda bulardan tashqari tilning tuzilishini tushuntirish qiyin. akademik grammatika, fonetika, fonologiya, prosodiya, intonatsiya fanlari ham chetda qolmaydi.
Tatar tilining birinchi akademik grammatikasi N.B. Borganova, M.Z. Zakiev, X.R. Kurbatov, A.M. Latipov, L.T. Maxmutova, K.S. Sobirov, M.A. Sayitov, D.G. Tumasheva, V.X. Xakov, F.Y. G. Yosipov tomonidan Ibrohimov nomidagi Til, adabiyot va tarix institutida tayyorlangan (Sovremennyi Tatarskiy literaturny yazyk. Leksikologiya, fonetika, morfologiya. M.: Nauka, 1969. 380 b.; Sovremennyi Tatarskiy literaturnyi yazyk Sovremennyi Tatarskiy literaturnyi yazyk S13.1-bet. M.13.1. .) 1993- 1995-yilda tatar tili fanini yuksak darajaga ko‘targan, tilning barcha xususiyatlarini o‘zining barcha nozik tomonlari bilan qamrab olgan 3 jildlik akademik grammatikaning rus tilidagi varianti nashr etildi (Tatarskaya grammatika: v 3- x moxa.Qozon: Tatar.kn.izd-vo, 1993. T. 1 583 b.;Tatar grammatikasi: 3 jildda.Qozon: Tatar nashriyoti, 1993. jild.2.397 bet;Tatar grammatikasi: 3 jildda. Qozon: Tatar nashriyoti -vo, 1995. 3-jild. 576 b.). Ta’kidlash joizki, tatar tilining rus tilida yozilgan ushbu akademik grammatikasi boshqa ko‘plab turkiy tillarning o‘xshash grammatikalarini yozish uchun namunadir.