Mavzu: Tijorat banklarining yangi xizmat turlari (4 soat) reja

O‘zbekiston Respublikasida plastik kartochkalarni qo‘llash imkoniyatlari.
Plastik kartochkalari bir vaqtning o‘zid va depozit, hisob-kitob, kassa va kredit instrumenti funksiyalarini bajaradi. Ko‘plab rivojlangan mamlakatlar to‘lov tizimida plastik kartochkali naqd pulsiz hisob-kitob muhim o‘rinni egallaydi.
Bank-emitent-plastik kartochkani chiqargan va mijoz bank kartochkalarini ishlatganda, ularning hisob-kassa operatsiyalarini ro‘yobga chiqaruvchi,mijoz-jismoniy yoki yuridik shaxs, bank emitent bilan shartnoma tuzgan (bankdagi hisob shartnomasi, bankdagi jamg‘armasi, kredit shartnomasi va hokazo), (belgilangan chiqim limiti doirasida) plastik kartochka ishlatilganda operatsiyani ro‘yobga chiqaruvchi,ekvayrer-kredit uyushmasi, ekvayringni ro‘yobga chiqaruvchi, ekvayring bu savdo jamiyatlari bilan to‘lovni amalga oshirishdagi, plastik kartochkalarni qabul qiladigan, plastik kartochkaning egasining naqd pul tarqatadigan operatsiyani bajaruvchi uyushma, ushbu bankning mijosi bo‘lmasa ham.Jarayon markazi – tuzimni, to‘lov ishtirouchilari o‘rtasida texnik va informatik o‘zaro ishtirokni ta’minlovchi.To‘lov tizimi ishtirokchilarning harakati pullik asosda quriladi : tijorat mukofotini emitent, ekvayrer hamda jarayon markazi oladi.
Jismoniy shaxslarning rezidentlarining ham norezdentlarining ham emitent quyidagi kartochka turlarini berishi mumkin:
Hisob-kitob kartochkasi-bank kartochkasi bankda hisob raqamga ega bo‘lgan shaxsning beriladigan plastik kartochka egasining emitent va mijoz o‘rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq belgilanganlimitda pullik hisob-kitob bajarishga uning ulini hisob raqamida mavjud bo‘lsin, emitent tomonidan tovarlar va xizmatlar uchun to‘lov o‘rnatilgan hamda naqd pul olinadi (bunday plastik kartochkalarni debetovli va debetnыm deb ham yuritiladi);
Kredit kartochkasi-bank kartochkasi, bunda plastik kartochkaning egasi emitent bilan tuzilgan shartnoma shartlarining muvofiq emitent tomonidan ajratilgan kredit liniyasi va xarajat limiti chegarasi miqdori operatsiyalari bajarishi mumkin, ya’ni tovar va xizmatlarni sotib olish yoki naqd pul mablag‘larini olish operatsiyalari.Emitent yuridik shaxslarning hisob-kitob va korporotivli kredit kartochkalari berishi mumkin bunda ushbu tashkilotning jismoniy shaxslarning ruxsat etilgan operatsiyalar ishlatish huquqini beradi.Bank kartochkasi schyotida vujudga keluvchi overdraft uning katta kichikligi hamda kartochka turining qarab ruxsatli ruxsatsiz overdraft nazorat etilmaydigan debet kartochkalari bo‘yicha yuzaga keladigan hamda yuqoridan ruxsat etilgan xajmda kredit kartochkalarida yuzaga keladi. Mijoz schyotidagi vositalar ro‘yxati to‘g‘risidagi to‘lov hujjatlarni olish kunida (bajarilsa) ruxsatsiz overdraftni paydo bo‘lishiga olib keluvchi ruxsatsiz overdraft summasi uzaytirilgan qarzlarning qarashiga asoslanadi.Mijoz banki plastik kartochkani muomalaga chiqarar ekan xalqaro naqdsiz to‘lovlar tizimi tomonidan o‘rnatilgan bir nechta majburiyatni oladi:
kartochkani chet elda ishlatganda pulga o‘sha erning valyutasida beriladi, lekin schyotga schyotdagi valyutada imtiyozli kurs bankka yoziladi,dunyoning hoxlagan mamlakatida o‘sha erning valyutasini naqd olish tovar va xizmatlarni to‘lash mumkin;
xorijga chiqayotganda kartochkadagi pulni bojxona dekloratsiyasiga kiritish kerak emas;
hisob-kitob tizimi to‘liq konfidensiallik va 100%li omonat qo‘yishni ta’minlaydi. Kartochkada schyot to‘g‘risida hech qanday ma’lumot berilmadi, hisob-kitob tizimiga kirish uchun faqat kalit bo‘la oladi;
kartochkalar qalbakilashtirishdan ishonchli himoyalangan, schyot esa – sanksionlashmagan kirishdan mijoz kartochka bilan shaxsiy identifikatsiya nomeriga ega bo‘ladi – SHIN-kod;
kartochkadagi schyot bo‘yicha qoldiqlarning ustiga talab qilib olinguncha omonotlardan foizlar qo‘shib boriladi;
schyotda qoldiq doirasidahoxlaganchanaqd pulni qachonki kerak bo‘lsa shu kuni olish mumkin;
kartochka yo‘qotilganda bankning istalgan bo‘limiga shaxsan yoki telefon orqali xabar berilsa kifoya natijada kartochka biokirovlanadi.