Тафаккур турлари: кўргазмали ҳаракат, кўргазмали образ, ихтиёрий(аналитик), ихтиёрсиз(интуитив), ижодий - Тафаккур турлари: кўргазмали ҳаракат, кўргазмали образ, ихтиёрий(аналитик), ихтиёрсиз(интуитив), ижодий
- Кўргазмали ҳаракатли тафаккур ёш болаларда кучли бўлади. Бу амалиёт билан бевосита боғлиқ. Масалан: Ўйинчоқларни солиштиради, қисмларга ажратади, объектларни бузиб бўлса ҳам уларнинг ички тузилиши билан танишиш иштиёқи кучли бўлади. 4-7 ёшли болаларда устун бўлади
- Кўргазмали образли тафаккур – 4-7 ёшли болаларда намоён бўлади. Улар предметларнинг фақат ташқи белгисига эътибор беради, ички боғланишларига эътибор қаратмайди. Масалан, уларнинг назарида одамларнинг бўйининг баланд ва пастлиги уларнинг ёшини белгилайди.
Ихтиёрий (аналитик) тафаккур – мулоҳаза, муҳокама, исботлаш, гипотеза қилиш каби шаклларда намоён бўлади. - Ихтиёрий (аналитик) тафаккур – мулоҳаза, муҳокама, исботлаш, гипотеза қилиш каби шаклларда намоён бўлади.
- Ихтиёрсиз (интуитив) тафаккур – интуиция деб, мантиқий тафаккур ёрдамида кўп вақтлар давомида ҳал қилинмаган ақлий вазифаларнинг тўсатдан, кутилмаганда ҳал қилиниб қолиши жараёнига айтилади. Масалан, Д.И.Менделеевнинг тушида элементларнинг тартибли жойлаштирилган жадвалини кўрган.
- Ижодий тафаккур – даставвал саволлар туғилади, вазифа аниқланади, масалани ечиш ёки саволларга жавоб қидириш жараёни вужудга келади.
Тафаккур шакллари: тушунча, ҳукм, хулоса. - Тафаккур шакллари: тушунча, ҳукм, хулоса.
- Тушунча – воқеиликдаги нарса ва ҳодисаларнинг муҳим белгиларини ифода этувчи фикрга айтилади. Абстракт ва конкрет тушунчага ажратилади. Масалан, абстракт “ранг”, конкрет Ўзбекистон Республикаси
- Ҳукм – нарса ва ҳодисалар тўғрисида тугал маънони акс эттирувчи фикрга айтилади.
- Хулоса чиқариш – бир ёки бирнеча ҳукмлар ёрдамида ҳосил бўладиган янги ҳукм хулоса чиқариш бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
