Tovar-moddiy zaxiralarning egalik qilish huquqi bo‘yicha turkumlanishi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Xususiy (egalik huquqi hamda
xo‘jalik yuritish yoki operativ boshqarish huquqi bo‘yicha)
|
|
Xususiy bo‘lmagan
|
|
|
|
|
|
|
Qabul qilinadigan yo‘ddagi boyliklar, agardayetkazib berish shartnomasiga muvofiq egalik huquqi tashkilotga o‘ttan bo‘lsa
|
|
|
O‘rnatilgan tartibda molyetkazib beruvchilar schyotlarini to‘lashdan bosh tortish hollarida mas’ul saqlashga qabul qilingan hamda molyetkazib beruvchilar schyotlarini to‘lashdan oldin sarflanishi taqiqlangan boyliklar
|
|
|
|
|
|
|
Tashkilotga tegishli bo‘lgan, boshqa tashkilotlarga qayta ishlashga hamda sotish uchun, shu jumladan komissiya shartlarn bo‘yicha egalik huquqi xaridorga o‘tgungacha, berilgan boyliklar
|
|
|
Qiymati to‘lovsiz qayta ishlashga qabul qilingan boyliklar
|
|
|
|
|
|
|
Garovda hisoblangan tashkilotning omborida yoki garov oluvchida saqlash uchun berilgan, ammo tashkilotga tegishli boyliklar
|
|
|
Komissiya (konsignatsiya) shartlarida sotish uchun molyetkazib beruvchilardan qabul qilingan boyliklar
|
|
|
|
|
|
Tovar-moddiy zaxiralar to‘g‘risida ma’lumotlar
№
|
Ko‘rsatkichlar
|
Buyumlar miqdori
|
Birlik
bahosi
|
Summa
|
1
|
Davr boshida TMZ
|
120
|
90
|
10800
|
2
|
1 iyunda sotib olingan
|
70
|
100
|
7000
|
3
|
1 oktyabrda sotib olingan
|
90
|
110
|
9900
|
4
|
Mavjud tovar-moddiy zaxiralar
|
280
|
98,92
|
27700
|
5
|
Yil davomida sotilgan tovar-moddiy zaxiralar
|
200
|
?
|
?
|
Davr oxirida qolgan TMZ
|
80
|
?
|
?
|
Donalab baholashda, kamroq qiymati tanlangan bo‘lsa, 18900 so‘mni (120 x 90) + (70 x 100)+(10x110), agar tannarxi eng yuqori bo‘lgan 150 ta buyum tanlangan bo‘lsa, O‘rtacha qiymatda esa 19784 so‘m (200 x 98,92) bo‘ladi, ya’ni 27700 : 280 = 98,92. FIFO usulida, 18900 so‘m (120 x 90) + (70 x 100) + (10x110)ni tashkil etadi.
Bu usullarni solishtiradigan bo‘lsak, quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi (bu yerda donalab baholash usuli aniq tanlab olingan buyumlarga bog‘liq bo‘ladi).
FIFO va AVECO usullari
Baholash usullari
|
Sotilgan materiallar qiymati so‘m
|
Davr oxirida qolgan materiallar
|
Jami,
so‘m
|
FIFO
|
18900
|
8800
|
27700
|
O‘rtacha tannarx
|
19785,5
|
7915,5
|
27700
|
Tovar-moddiy zaxiralarni davriy hisobga olish operasiyalarini aks ettirish
T/r
|
Xo‘jalik muomalalarining mazmuni
|
Debet
|
Kredit
|
1
|
Tovar-moddiy zaxiralarni sotib olish (TMZni davriy hisobga olish uslulida)
|
9140
|
6010
|
2
|
Hisobot davrining oxirida inventarizatsiya natijalari bo‘yicha TMZ schyotlari bo‘yicha qoldiqlarga tuzatishlar qilindi:
|
a) asosiy moddiy zaxiralar:
zaxiralarning o‘sishi
zaxiralarning kamayishi
|
1000
9150
|
9150
1000
|
b) tugallanmagan ishlab chiqarish:
o‘sish
kamayish
|
2010
9150
|
9150
2010
|
s) tayyor mahsulot:
zaxiralarning o‘sishi
zaxiralarning kamayishi
|
2810
9150
|
9150
2810
|
d) tovarlar:
zaxiralarning o‘sishi
zaxiralarning kamayishi
|
2900 9150
|
9150
2900
|
3
|
Hisobot davrining oxirida 9140 “Davriy hisobda TMZ sotib olish / xarid qilish” schyotining yopilishi
|
9910
|
9140
|
4
|
Hisobot davri oxirida 9150 “Davriy hisobda TMZ bo‘yicha tuzatishlar” schyotining yopilishi
|
9910
(9150)
|
9150
(9910)
|
1010-“Xom-ashyo va materiallar”
1020-“Sotib olinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi qismlar”
1030-“Yoqilg‘i”
1040-“Ehtiyot qismlar”
1050-“Qurilish materiallari”
1060-“Idish va idishbop materiallari”
1070-“Chetga qayta ishlash uchun berilgan materiallar”
1080-“Inventar va xo‘jalik anjomlari”
1090-“Boshqa materiallar”.
Misol. Vakillik tadbirlarini o‘tkazish uchun korxona o‘z xodimiga hisobot berish sharti bilan 300 ming so‘m berdi. Ushbu pulga u bozordan qiymati 320000 so‘m bo‘lgan mevalarni sotib oldi. Korxona buxgalteriyasiga bo‘nak hisoboti taqdim etildi.
Hisobdor shaxslardan tovar-moddiy zaxiralarning kirim qilinishi
№
|
Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni
|
Summa,
ming so‘m
|
Debet
|
Kredit
|
1
|
Hisobot berish sharti bilan pul mablag‘lari berildi
|
300
|
4230
|
5010
|
2
|
Mahsulotlar kirim qilindi
|
300
|
1090
|
4230
|
3
|
Korxonaning hisobdor shaxsdan qarzi aks ettirildi
|
20
|
1090
|
6970
|
4
|
Hisobdor shaxsga farq summasiga pul mablag‘lari berildi
|
20
|
6970
|
5010
|
Misol. Korxona 12000 ming so‘mga materiallarni xarid qiladi, shu jumladan QQS 2000 ming so‘m. Shartnoma bilan 50 foiz oldindan to‘lov nazarda tutilgan, to‘lovning qolgan summasi 3 oyga kechiktiriladi. To‘lovni kechiktirganlik uchun korxona materiallar sotuvchisiga kechiktirilgan summaning 10 %i miqdorida haq to‘lashi kerak.
Materiallar to‘lovni kechiktirish sharti bilan sotib olinishini
aks ettirish
№
|
Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni
|
Summa, ming so‘m
|
Debet
|
Kredit
|
1
|
Oldindan to‘lov (50 %) aks ettirildi
|
6000
|
4310
|
5110
|
2
|
Materiallar kirim qilindi
|
10000
|
1010
|
6010
|
3
|
Bo‘nakning hisobga olinishi aks ettirildi
|
6000
|
6010
|
4310
|
4
|
Hisobga qabul qilishga QQS aks ettirildi
|
2000
|
4410
|
6010
|
5
|
Molyetkazib beruvchiga qarz (50 %) qaytarish aks ettirildi
|
6000
|
6010
|
5110
|
6
|
To‘lov kechiktirilishi bo‘yicha foizlar hisoblandi va to‘landi
|
600
600
|
9610 6920
|
6920 5110
|
Misol. Korxona gazlamani QQSsiz narxidan 10% miqdoridagi chegirma bilan xarid qiladi (chegirma shartnoma imzolangan kundan boshlab uch kun davomida haq to‘lanishi sharti bilan beriladi). Chegirmalarni hisobga olgan holda gazlama narxi 1080 ming so‘mni tashkil qiladi, shu jumladan QQS 180 ming so‘m.
Hisobda chegirma bilan xarid qilishni aks ettirish
№
|
Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni
|
Summa, ming so‘m
|
Debet
|
Kredit
|
1
|
Gazlamani sotib olish aks ettirildi
|
900
100
|
1010
1010
|
6010
9390
|
2
|
QQS hisobga olish uchun qabul qilindi
|
180
|
4410
|
6010
|
3
|
Molyetkazib beruvchiga to‘lov aks ettirildi
|
1080
|
6010
|
5110
|
Tovar-moddiy boyliklarni hisobga olish bo‘yicha birlamchi hujjatlar
№
|
Birlamchi hujjatning nomi
|
1.
|
M-1-son shakl. Kelib tushayotgan yuklarni hisobga olish jurnali
|
2.
|
Ishonchnoma: M-2, M-2a
|
3.
|
Berilgan ishonchnomalarni hisobga olish jurnali
|
4.
|
M-4-son shakl. Kirim orderi
|
5.
|
Tovar-transport yukxatlari: 1-t -son shakl, 2-tm -son shakl, CMR shakl
|
6.
|
Yo‘l varaqalari: 4-s shakl (ishbay), 4-p shakl (vaqtbay)
|
4-m shakl (shaharlararo), 1-son shakl (xalqaro)
|
7.
|
M-7-son shakl. Tovar-moddiy qiymatliklarini qabul qilish dalolatnomasi
|
8.
|
M-8-son shakl. Cheklab olish varaqasi
|
9.
|
M-10-son shakl. Dalolatnoma-talabnoma
|
10.
|
M-11-son shakl. Talabnoma-yukxat
|
11.
|
M-12-son shakl. Materiallarni hisobga olish varaqachasi
|
12.
|
M-13-son shakl. Hujjatlarni qabul qilish-topshirish reestri
|
13.
|
M-15-son shakl. TMBni chetga berish yukxati
|
14.
|
M-35-son shakl. Bino va inshootlarni buzishdan va qismlarga ajratishdan olingan moddiy qiymatliklarni kirim qilish dalolatnomasi
|
15.
|
SM-1-son shakl. Tovar-moddiy boyliklarni saqlashga qabul qilish-topshirish dalolatnomasi
|
16.
|
SM-2-son shakl. Saqlashga berilgan tovar-moddiy boyliklarni hisobga olish jurnali
|
17.
|
SM-3-son shakl. Saqlashga berilgan tovar-moddiy boyliklarni qaytarish to‘g‘risida dalolatnomasi
|
18.
|
SM-9-son shakl. Tarozi qaydnomasi
|
19.
|
SM-10-son shakl. Partiya varaqasi
|
20.
|
SM-12-son shakl. Tovarlarni partiyalar bo‘yicha sarflash dalolatnomasi
|
21.
|
SM-13-son shakl. Saqlash joyidan olib chiqib ketiladigan mahsulotlar, tovar-moddiy qimmatliklarni nazorat tekshiruvi to‘g‘risida dalolatnoma
|
22.
|
SM-15-son shakl. Tovar-moddiy boyliklar bahosini kamaytirish to‘g‘risida dalolatnoma
|
23.
|
SM-18-son shakl. Tayyor mahsulotlarni saqlash joyiga topshirish yukxati
|
24.
|
SM-19-son shakl. Tovar-moddiy boyliklarning saqlash joylaridagi qoldiqlarini hisobga olish qaydnomasi
|
25.
|
SM-20-son shakl. Tovar-moddiy boyliklarning saqlash joylaridagi harakati to‘g‘risida hisobot
|
26.
|
SM-21-son shakl. Ekspeditor hisoboti
|
27.
|
INV-2-son shakl. Inventarlash yorlig‘i
|
28.
|
INV-3-son shakl. Tovar-moddiy boyliklarning inventarlash ro‘yxati
|
29.
|
INV-4-son shakl. Yuklangan tovarlarni inventarlash dalolatnomasi
|
30.
|
INV-5-son shakl. Mas’ul saqlashga qabul qilingan (topshirilgan) tovar-moddiy boyliklarning inventarlash ro‘yxati
|
31.
|
INV-6-son shakl. Yo‘lda bo‘lgan material va tovarlarni inventarlash dalolatnomasi
|
32.
|
INV-19-son shakl. Solishtirish qaydnomasi
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
