Мавзу. Транспортда хизмат кўрсатишнинг ҳуқуқий ва меьёрий асослари

Юкни қабул қилиб олувчи

• – ташиш бўйича мажбуриятнинг алоҳида субъекти – ташиш шартномаси унинг фойдасига тузиладиган учинчи шахс бўлиб чиқади. Юкни қабул килувчининг юк ташиш бўйича ҳуқуқий муносабатларда учинчи шахс сифатида иштирок этиши унинг фойдасига шартнома тузаётган юк жўнатувчининг хатти­ҳаракатига хам, юкни қабул қилиб олувчининг юк жўнатувчи билан етказиб бериш шартномасини ёки бошқа фуқаронинг ҳуқуқий шартномани тузаётганда ифодалаган хохиш­иродасига хам асосланган бўлади.

Транспорт жараёни уч қисмга бўлинади:

1. Биринчи қисм – ташиш шартномаси билан юзага келган муносабатлар;

2. Иккинчиси – ташувчи билан юкни қабул қилиб олувчи – учинчи шахс ўртасида юзага келадиган мажбурият муносабатларидир.

• 3. Юкнинг қабул қилиб олувчи манзилига жўнатилиши, белгиланган пунктга етиб бориши ёки етказиб бериш муддати ўтиб кетиши ташувчи билан юкни қабул қилиб олувчи – учинчи шахс ўртасида мажбурият муносабатларини юзага келтирадиган юридик фактлардир

• Агар юк жўнатувчи ва юкни қабул қилиб олувчи бир хил ҳуқуқ ҳамда мажбуриятларга эга бўлган холлардагина қонуний бўлади. Бироқ транспорт уставларида белгиланган нормалар томонлар – юк жўнатувчи ва юкни қабул қилиб олувчи – шартномадан келиб чиқадиган ҳамда мустақил хусусиятга эга бўлган турли ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга эканликларидан далолат беради (масалан, юк жўнатувчи юкни ташишга тайёрлаши – тараланган ҳолатда кўрсатиши, йўл ҳақини тўлаши шарт; юкни қабул қилиб олувчи уз номига келган юкни қабул қилиб олиши, олиб кетиши, уни қабул қилиш тартибини бажариши шарт).

• Ундан ташқари, юк жўнатувчи ва юкни қабул қилиб олувчи ташувчи олдида ҳар хил жавобгарликка эгадирлар (масалан, юк жўнатувчи – транспорт воситларидан фойдаланмаганлиги учун ва х.к.; юкни қабул қилиб олувчи – юкни вақтида тушириб олмагани, транспорт воситалари бекор туриб қолгани учун жавобгардир), бу юк жўнатувчи ва юкни қабул қилиб олувчи ташиш шартномасида бир томон эмасликларини тасдиқлашда муҳимдир.