Мавзу. Транспортда хизмат кўрсатишнинг ҳуқуқий ва меьёрий асослари

Хилма­хил транспорт турларидаги бундай шартномалардан кўзланган асосий мақсад -

• ташиш жараёнида томонларнинг норматив жиҳатдан етарлича ечимини топмаган ўзаро муносабатларини тартибга солиш, шунингдек уша даврда ташиш жараёни бажарилишига кўмаклашишдир. Ташишни ташкил қилиш тўғрисида узоқ муддатли шартномаларни тузиш туфайли транспорт жараёнининг барча катнашчилари: юк жўнатувчи, ташувчи, юкни қабул қилиб олувчининг фаолияти аниқ мувофиқлаштирилиш таъминланади.

• Суткалик аризанинг ҳуқуқий аҳамияти шундаки, у юк ташиш жараёни давом этишига кўмаклашади, зеро бундай аризанинг асосий вазифаси – транспорт воситалари бекор туриб қолишига йўл қўймаслик учун бу жараённи жадаллаштириш.

4. Юк ташиш шартномаси тушунчаси

• Ижро учун қабул қилинган юк ташиш тўғрисидаги аризаларни (буюртмаларни) амалга ошириш транспорт корхонаси ва юк жўнатувчилар ўртасида шартнома тузиш ҳамда уни бажариш йўли билан руёбга чиқарилади.

• Транспорт ташкилоти (ташувчи) ташиш шартномаси бўйича унга жўнатувчи томонидан ишониб топширилган юкни белгиланган пунктга етказиш ва юкни олишга вакил қилинган шахсга (олувчига) топшириш мажбуриятини олади, жўнатувчи эса юкни ташиш учун белгиланган хақни тўлаш мажбуриятини олади.

• Юкни қабул қилиб олувчининг юк жўнатувчи ва ташувчи билан ташиш шартномасидаги ўзаро муносабатлари борасида бир қанча нуқтаи назарлар мавжуд. Баъзилар юк ташиш шартномасини учинчи шахс фойдасига ишловчи шартнома сифатида квалификация қилишади. Айни маҳалда бошқалар юк ташиш шартномасининг ижросини учинчи шахсга топшириш тўғрисидаги шартнома тоифасига киритилади ёки юк жўнатувчи ва юкни қабул қилиб олувчини юк ташиш шартномасида бир томон деб ҳисоблашади.

Хилма­хил транспорт турларидаги бундай шартномалардан кузланган асосий мақсад -

• ташиш жараёнида томонларнинг меъёрий жиҳатдан етарлича ечимини топмаган ўзаро муносабатларини тартибга солиш, шунингдек ўша даврда ташиш жараёни бажарилишига кумаклашишдир. Ташишни ташкил қилиш тўғрисида узоқ муддатли шартномаларни тузиш туфайли транспорт жараёнининг барча катнашчилари: юк жўнатувчи, ташувчи, юкни қабул қилиб олувчининг фаолияти аниқ мувофиқлаштирилиш таъминланади.