Mavzu: Turkistonda 1917 yil Oktyabr to`ntarishidan keyingi siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy axvoli Mundarija: Kirish Asosiy qism

Iqtisodiy munosabatlar, xo’jalik faoliyati. O’zbekistonning iqtisodiy salohiyati oz davn talabi darajasida bo’lib, ko’p sonli savdo-sanoat jamiyatlari, banklar, firmalar, birjalar fao-liyati bilan qamrab olingan edi. Ular paxta xom ashyosi-ni sotib olish, uni tozalash, tolasini Rossiya to’qimachi-lik korxonalariga yetkazish bilan shug’ullanganlar. Xuddi shuningdek, pilla, jun, teri, qorako'1 terisi, quruq meva-lar tayyorlanib, Rossiyaga jo’natilgan. Neft, toshko’mir konlari, temir yo’lning faoliyati ham mana shunday jarayonga yo’naltirilgan edi. 1917-yili Turkiston o’lkasi-da 270 ta paxta tozalash zavodi bo’lib, ulardagi ishchilar soni 10849 kishini tashkil qilardi. Bularning ko’pchiligi Farg’ona viloyatida edi. Shuningdek, o’lkada tog’ sano-ati, pillakashlik, ko’nchilik, spirtli icbimliklar va pivo, sovun, cho’yan eritish korxonalari, g’isht zavodlari — jami 300 ga yaqin korxonalar bo’lgan.Qishloq aholisi paxtachilik, pillachilik, bog’dorchilik, chorvachilik bilan shug’ullangan. Buxoroning qorako'1 terilari jahonga mashhur bo’lgan. Turkistonning uchta viloyatida paxta maydoni 466 ming desyatinaga borib yetdi, buning eng ko’pi — 226 ming desyatina yer Farg’ona viloyatiga to’g’ri keldi.Turkistonda hunarmandchilik keng yoyilgan joylar Toshkent, Samarqand, Andijon, Qo’qon, Namangan, Marg’ilon shaharlari, Chust va boshqa aholi yashaydigan markazlar edi. o’lkada, umuman, O’zbekiston hududida hunarmandchilik an'yanalari uzoq vaqtlardan davom etib kelgan, bunda ishlab chiqarilgan ko’pgina hunar-mandchilik buyumlari sifat va ko’rinish jihatidan san'at asarlari darajasida bo’lgan. Shuning uchun qator mahsu-lotlar, chunonchi, Chr qilich, xanjar, pichoqlari, Mar-g’ilon atlaslari, tilla baldoq va taqinchoqlar, zardo’zlik buyumlari chet ellarga olib ketilgan, ajnabiy tujjorlar uchun xaridorgir bo’lib kelgan.
O’zbekistonning ichki savdosi, uning tarkibiy qismlari o’rtasida iqtisodiy aloqalar ham avj oldi. Bunda temir yo’lning ahamiyati tobora kuchaydi. Hunar-mandchilik, joylarning muayyan mollar ishlab chiqarish-ga ixtisoslashuvi kengayib bordi. Hunarmand-kosiblar uy-ro’zg’or jig’ozlari, xo’jalik mollari, mehnat vositalari, kiyim-kechak, oziq-ovqatlar, bayramona mollar va zeb-ziynat taqinchoqlarini ishlab chiqib va yasab bozorga chiqarar edilar. Farg’ona vodiysida to’qilgan turli xil matolar, xususan, xonatlas, yasalgan asl pichoqlar, tikil-gan do’ppilar chiroyi va sifati bilan ajralib turardi. Buxoro yagona zardo’zlik markazi bo’lib dong taratdi.
Chet davlatlar bilan iqtisodiy aloqalar jarayonida O’zbekiston hududida yangi raollar, ya'ni gazlamalar, metall, tikuv mashinalari, shuningdek, yog’och-taxta, g’alla keltirish yo’lga qo’yildi. Bu yerdan esa ba'zi hu-narmandchilik mahsulotlari, paxta tolasi, pilla, qorako'1 teri, quritilgan mevalar chet el bozorlariga olib borib sotilgan. O’zbek savdogarlari Eron, Afg’oniston, Qash-g’ar, Hindiston va boshqa davlatlar bilan aloqa qilganlar.Ammo chor Rossiyasining mustamlakachilik siyosati oqibatida O’zbekistonda yetishtirilgan xom ashyolarni asosan rus savdogar va sanoatchilari olib ketar edilar. Turkistonga g’alla, temir buyumlari esa Rossiyadan keltirilardi. Jahon urushining ta'siri natijasida Rossiya bilan aloqalar ancha qisqardi, bu esa muayyan qiyinchi-liklar tug’dirdi.