Mavzu. Umumiy muvozanat tushunchasi. Ad-as modelida muvozanatning ta’minlanish mexanizmi Reja

Kiskacha xulosalar
AD-AS modeli umumiy makroiktisodiy muvozanat modeli bo`lib milliy bozorni kiska va uzok muddatga taxlil kilish imkonini beradi. AD-AS modeli iktisodiy tebranishlarni taxlil kilish va baxolash uchun asos yaratadi.
YAlpi talab – uy xo`jaliklari, korxonalar, xukumat va chet ellik xaridorlarning baxolarning ma`lum darajasida iktisodiyotda ishlab chikarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarning umumiy xajmiga bo`lgan talabidir.
Baxolar darajasi va talab kilingan milliy maxsulot xajmi o`rtasidagi bogliklikni ifoda etuvchi chizik yalpi talab egri chizigi deb ataladi AD egri chizigi traektoriyasini pulning mikdoriy nazariyasi tenglamasi bilan xamda baxo omillari bo`lgan foiz stavkasi samarasi, boylik samarasi va import xaridlari samarasi bilan izoxlash mumkin. Baxodan boshka omillar ta`sirida AD egri chizigi o`ngga yoki chapga siljiydi.
AS egri chizigi keyns, oralik va klassik kesmalarni o`z ichiga oladi. Uzok muddatli davrlarda AS egri chizigi vertikal, kiska muddatga esa gorizantal bo`ladi. SHuning uchun AD dagi o`zgarishlar ishlab chikarish xajmi, bandlik xamda baxolar darajasiga bu kesmalarda turlicha ta`sir ko`rsatadi. YAlpi talab va yalpi taklif xajmlari o`zaro mos kelgan, ya`ni AD va AS egri chiziklari kesishgan nukta makroiktisodiy muvozanat nuktasi, unga mos keluvchi baxolar darajasi baxolarning muvozanatli darajasi deb aytiladi.
AS egri chizigi ishlab chikarishga jalb kilingan resurslar xajmi ko`payishi xamda chngi texnologiyalarning kiritilishi xisobiga o`ngga siljiydi. Bu xolat iktisodiy o`sish deb ataladi. AS egri chizigining chapga siljishi stagflyatsiyadan dalolat beradi.


4. AD-AS modelida makroiqtisodiy muvozanat. Makroiqtisodiy muvozanat buzilishining jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi yuzaga kelishiga ta’siri.

AD va AS egri chiziqlarining kuyesishish nuqtasi ishlab chiqarishning muvozanatli hajmi va

baholarning muvozanatli darajasini belgilaydi. Baholarning muvozanatli darajasi deganda baholarning shunday darajasi tushuniladiki, unda jami talab va taklif bir-biriga mos kelishi yoki teng bo’lishi kerak. Modlelda makroiqtisodiy muvozanatga erishish mexanizmini dastlab oraliq kesmada ko’rib chiqamiz (5.3-chizma). Dastlab muvozanat ye nuqtasida o’rnatilgan. Baholarning muvozanatli darajasi va Yalpi ishlab chiqarish hajmining muvozanatli hajmlari mos ravishda Pe va Ye lar bilan belgilangan. Nima uchun Pe narxlarning muvozanatli darajasini va Ye esa Yalpi ishlab chiqarishning muvozanatli hajmiini bildirishini ko’rsatishimiz uchun baholarning muvozanatli darajasi Pe emas, balki P1 deb hisoblaymiz.
Baholar darajasi P1 bo’lgan vaziyatda ishlab chiqaruvchilar Yalpi ishlab chiqarish hajmini Y 1 miqdoridan oshirmaydi.
Iste’molchilar baholar darajasi P1 bo’lganda mahsulotlarni Y 2 darajada sotib olishga tayyor turadi. AD>AS bo’lganligi tufayli iste’molchilar
o’rtasidagi raqobat baholar darajasini Pe gacha suradi. Baholar darajasining P1 dan Pe gacha ko’tarilishi ishlab chiqarish hajmini Y 1 dan Y ye gacha oshirishga va iste’molchilar talabini Y2 dan Ye gacha kamayishga olib keladi. Natijada AD va AS egri chiziqlari ye nuqtada kesishadi. Demak, aynan Re baho baholarning muvozanatli darajasi va ye muvozanat nuqtasidir.


R AS
Pe
ye
P1
AD

Y
Y 1 Y e Y 2