Mavzu: Umumjahon savdo tashkiloti va O’zbekiston reja

Jahon savdo tashkilotining asosiy tamoyillari va bitimlari
Tashkilotga a’zo mamlakatlar teng huquqlilik asosida savdo sohasida o‘zaro sherikchilik qiladi. A’zo mamlakatlar adolat tamoyillariga asoslangan holda eksport va import borasida shartnoma imzolaydi.
Mahsulotlar: savdo va tariflar borasidagi bosh bitim oldi-sotdi munosabatlarida asosiy qoidadir. Qishloq xo‘jaligi sohasidagi savdo, mahsulotlar standarti borasidagi talablar, subsidiya berish, demping siyosatiga qarshi harakat kabi qoidalar bosh bitimni to‘ldiruvchi hujjatlar hisoblanadi.
Xizmatlar: xizmatlarning erkin eksporti va importi talablari Xizmatlar ko‘rsatish to‘g‘risidagi bitimda belgilab qo‘yilgan. Xizmat ko‘rsatish borasida har bir mamlakat uchun o‘ziga xos imkoniyat va cheklovlar belgilangan. Xizmat ko‘rsatish borasida nizo yuzaga keladigan bo‘lsa, nizo muzokaralar yordamida hal etiladi.
Aqliy mulk huquqi. Tashkilotning bosh bitimiga muvofiq savdo operatsiyalari amalga oshirilayotgan paytda aqliy mulk huquqi himoya qilinadi. Aqliy mulkka mualliflik huquqi, savdo markalari, mahsulotlarni nomlashda ishlatilgan logotiplar, sanoat modellari, integral mikrosxemalar topologiyasi va savdo sirlari kiradi.
Bahslarni hal etish: nizolarni hal etish jarayonlari va qoidalari haqidagi bitimga muvofiq davlatlar o‘rtasidagi konsultatsiya, muzokaralar yordamida amalga oshiriladi. Nizolarni hal qilib bo‘lmaydigan vaziyat yuzaga kelsa, bosqichma bosqich belgilab qo‘yilgan jarayondan o‘tish, ekspertlar guruhining qarorini olish va apellyatsiya berish mumkin. Bu jarayon hozirda ko‘p holatlarda o‘zini oqlab kelmoqda. Tashkilot tuzilganidan beri unga 490 ta shikoyat kelib tushgan. Shulardan 93 tasini konsultatsiya darajasida hal etishga erishilgan; faqatgina to‘rtta shikoyatga qarshi chora ko‘rish orqali hal qilishga erishilgan. Masalan, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari AQSh va Argentinadan Yevropa hududiga GMO mahsulotlarini olib kirishni taqiqlash borasida tashkilotga shikoyat qilgan. Uch yillik o‘rganish natijasida taqiq noqonuniy deb topilgan. Lekin AQSh va Argentina hukumatiga eksport qilayotgan mahsulotlar tarkibida GMO mavjudligi haqida ma’lumotni qayd etish lozim degan talab qo‘yilgan.