Mavzu: Xotira qurilmalari. Reja

Kesh-xotiraning kamchiliklari
Quyida kesh xotirasining eng muhim kamchiliklari ro'yxati keltirilgan:

• 
  Kesh xotirasining sig'imi cheklangan.
  
• 
  Kesh-xotiraning narxi ancha yuqori.
  

Tashqi xotira
Tashqi xotira, ikkinchi darajali xotira yoki yordamchi xotira sifatida ham tanilgan, hajmi bo'yicha asosiy xotiradan sezilarli darajada katta; ammo, uning kirish tezligi sezilarli darajada past. Odatda, u operatsion tizim uchun dasturlar, ko'rsatmalar va ma'lumotlar fayllarini saqlaydi. Bundan tashqari, asosiy xotira hajmiga erishilgan taqdirda uni to'ldirish yoki virtual xotira sifatida ishlatish mumkin.
Protsessor ikkilamchi xotiraga bevosita kirish imkoniga ega emas va undan foydalana olmaydi. Ikkilamchi xotiradagi ma'lumotlar va ma'lumotlar asosiy xotiraga ko'chirilgandan so'ng, markaziy protsessor o'z ichiga olgan ma'lumotlarga kirish imkoniyatiga ega bo'ladi.
Kompyuter elektr manbaidan uzilgandan so'ng, tezkor xotira(ОЗУ)dagi barcha ma'lumotlar o'chib ketadi va kompyuter qayta yuklanganda, o'chgan ma'lumotlarni qayta tiklab bo'lmaydi. Shuning uchun ma'lumotlarni saqlashda, elektr energiyasiga bog'liq bo'lmagan, ma'lumotlarni saqlash qurilmalaridan foydalaniladi.

Barcha tashqi qurilmalar energiyaga bog'liq bo'lmagan holda ma'lumotlani saqlaydi. Hozirgi kunda barcha tashqi xotira qurilmalari quyidagi turlarga bo'linadi:

• 
  Magnitli saqlash qurilmasi.
  

• 
  Optik saqlash qurilmasi.
  

• 
  Elektr saqlash qurilmasi.
  

Endi har bir turiga qisqacha to'htab o'tamiz.
Magnit saqlash qurilmalari kompyuterga o'rnatiladigan asosiy saqlash vositasi hisoblanadi. Bu turdagi xotira qurilmasining asosi, ya'ni barcha ma'lumotlar magnit asosga ega bo'lgan materiallarda saqlanadi. Bu turdagi xotiradan, barcha turdagi kompyuterlar(ishchi kompyuterlar, serverlar, portativ kompyuterlar,..) foydalanishadi.
Bu turdagi xotira qurilmasiga quyidagilar kiradi:
— Qattiq disklar(HDD).
— Egiluvchan disklar(floppi disk).
— Magnit lentalar.
Qattiq diskni(vinchester, HDD), kompyuterning asosiy xotirasi deyish mumkin. Bu qurilma kompyuterga bevosita ATA yoki SATA porti orqali ulanadi. Hajmi ham xar hil bo'ladi(250 Gb, 500 Gb, 1 Tb, 2Tb,..). Hajmi qanchalik katta bo'lsa, narxi ham shunchalik qimmat hisoblanadi. Undan tashqari ma'lumotlarni o'qish va yozish tezligi ham narxiga ta'sir qiladi. Bu xotira turiga yana tashqi qattiq disklar ham kiradi. Ular USB port orqali ulanadi va kompyuterdan elektr manbai oladi. Bu turi katta hajmdagi ma'lumotlarni olib yurish uchun ishlatiladi.

Egiluvchan disklar hozirgi kunda kamayib ketgan. 1.44 Mb hajmga ega bo'lib, ma'lumotlarni bir necha martta o'qib, yozish uchun ishlatiladi. Unchalik ishonchli emas, magnit plyonkalar ham yupqa bo'lib, juda tez ishdan chiqish ehtimoli katta. Tashqi ta'sirlarga umuman bardoshli emas.

1960-yillarning oxirida ishlab chiqilgan birinchi tijorat floppi disklari diametri 8 dyuym (203,2 mm) edi; ular 1971 yilda IBM mahsulotlarining tarkibiy qismi sifatida sotuvga chiqarildi va keyin 1972 yildan boshlab Memorex va boshqalar tomonidan alohida sotila boshlandi.  Ushbu disklar va tegishli drayverlar IBM va Memorex, Shugart Associates va Burroughs Corporation kabi boshqa kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilgan va takomillashtirilgan . "Floppi disk" atamasi bosma nashrlarda 1970-yilda paydo bo'lgan va IBM o'zining birinchi ommaviy axborot vositalarini 1-toifa disket sifatida e'lon qilgan bo'lsa ham1973 yilda sanoat "floppi disk" yoki "floppi" atamalarini ishlatishda davom etdi.
Egiluvchan disklar 1980 va 1990-yillarda shaxsiy kompyuterlarda dasturiy ta'minotni tarqatish, ma'lumotlarni uzatish va zaxira nusxalarini yaratish uchun foydalanishda odatiy holga aylandi . Qattiq disklar aholi uchun qulay bo'lishidan oldin, floppi disklar ko'pincha kompyuterning operatsion tizimini (OT) saqlash uchun ishlatilgan. O'sha paytdagi ko'pgina uy kompyuterlarida faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotirada (ROM) saqlanadigan elementar OT va BASIC mavjud bo'lib, floppi diskdan yanada rivojlangan OTni yuklash imkoniyati mavjud.
Keyingi magniitli saqlash qurilmasi bu – magnit lentalardir. Bular asosan server kompyuterlar bilan ishlaganda kerak bo'ladi. Katta hajmdagi ma'lumotlarni arxivlash yoki nusxasini olish jarayonida ishlatiladi. O'qish va yozish tezligi unchalik katta emas, lekin uzoq vaqt davomida saqlash uchun mo'ljallangan.

Magnit lenta magnitni saqlash uchun vosita bo'lib , uzun, tor plastik plyonka ustidagi nozik, magnitlangan qoplamadan yasalgan . U 1928 yilda Germaniyada magnit simli yozuvlar asosida ishlab chiqilgan . Magnit lenta yordamida audio va videoni yozib oladigan va tinglovchi qurilmalar mos ravishda magnitafon va video magnitafondir .
Magnit lenta ovoz yozish va qayta ishlab chiqarish va eshittirishda inqilob qildi . Bu har doim to'g'ridan-to'g'ri efirga uzatilgan radioni keyinroq yoki takroriy efirga yozib olish imkonini berdi.Magnit lenta 10-20 yildan keyin yomonlasha boshlaydi va shuning uchun uzoq muddatli arxiv saqlash uchun ideal vosita emas.
Magnit lenta birinchi marta 1951 yilda Eckert-Mauchly UNIVAC I da kompyuter ma'lumotlarini yozib olish uchun ishlatilgan . Tizimning UNISERVO I lentali drayvida nikel bilan qoplangan bronzadan ( Vicalloy deb ataladi) tashkil topgan yarim dyuymli (12,65 mm) eni metalldan iborat yupqa chiziq ishlatilgan . Yozib olish zichligi sakkizta trekda bir dyuym uchun 100 belgi (39,37 belgi/sm) edi. 
2002 yilda Imation AQSH Milliy Standartlar va Texnologiyalar Institutidan magnit lentaning maʼlumotlar sigʻimini oshirish boʻyicha tadqiqotlar uchun 11,9 million AQSh dollari miqdorida grant oldi .
2014-yilda Sony va IBM 185 TB haqiqiy lenta sig‘imiga imkon beruvchi o‘ta nozik kristalli zarrachalarni hosil qila oladigan yangi vakuumli yupqa plyonka shakllantirish texnologiyasidan foydalangan holda ishlab chiqilgan magnit lenta tashuvchisi yordamida kvadrat dyuym uchun 148 gigabitni yozib olishga muvaffaq bo‘lganligini e’lon qildi.