Mavzu: xronologiya (vaotini aniolash)

Mo’chal hisobi 
 
Sichqon 1984 
1996 
2008 
2020 
2032 
2044 
2056 
Sigir 
1985 
1997 
2009 
2021 
2033 
2045 
2057 
Yo’lbars 1986 
1998 
2010 
2022 
2034 
2046 
2058 
Quyon 
1987 
1999 
2011 
2023 
2035 
2047 
2059 
Baliq 
1988 
2000 
2012 
2024 
2036 
2048 
2060 
Ilon 
1989 
2001 
2013 
2025 
2037 
2049 
2061 
Ot 
1990 
2002 
2014 
2026 
2038 
2050 
2062 
Qo’y 
1991 
2003 
2015 
2027 
2039 
2051 
2063 
Maymun 1992 
2004 
2016 
2028 
2040 
2052 
2064 
Tovuq 
1993 
2005 
2017 
2029 
2041 
2053 
2065 
It 
1994 
2006 
2018 
2030 
2042 
2054 
2066 
To’ng’iz 1995 
2007 
2019 
2031 
2043 
2055 
2067 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

15 
2. Mavzu: NUMIZMATIKA – YORDAMCHI TARIX FANI 
SIFATIDA (6 soat)
Re j a: 
1. Numuzmatika fanining prеdmеti, maqsadi va vazifalari 
2. Ilk va o’rta asrlarda Yevropa tangalari 
3. Ilk va o’rta asrlarda O’rta Osiyo tangalari 
4. Zamonaviy tangalar va pullar 
 
 
ADABIYOTLAR: 
 
1. I.A.Karimov.«Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q». T. «Sharq» 1998. 
2. Azamat Ziyo. O’zbеk davlatchiligi tarixi. T. “Sharq” 2001 . 
3. Беляков А.С. Нумизматика. Москва. МГУ 1990 год. 
4. Введение в специальные исторические дисциплины.М.МГУ 1990 
5. Ртвеладзе Э. Древные монеты Средней Азии.  
6. Shoniyozov K. “O’zbеk xalqi etnogеnеzi va etnik tarixi”
T. “Sharq”2001 . 
7. Фенглер.Х., Унгер В. Словар нумизмата . М. 1982 г. 
Pul-tovar qiymatini muomila vositasini jamg'arish, to'lov, jahon pullari vazifasini 
bajaradi. 
Tarix sahnasida yuzaga kelgan har qanday davlat pul muomilasiz o'z davlatini 
boshqara olmagan, albatta. To'g'ri dastlab tovar o'rniga tovar almashtirilgan lekin 
keyinchalik tanga pullar ishlatilgan. Chunki jamiyatning iqtisodiy rivojlanishi savdoni 
o'sishi, pulga bo'lgan zaruriyatni keltirib chiqaradi. Faqat davlat boshliqlarigina tanga 
chiqarish huquqiga ega edi.
Tanga – bu aniq ko’rinishga kеltirilgan, og’irlikka, sifatli
tarkibga, 
qiymatga va qadrga ega bo’lgan mеtall qotishmadir.
Tanga – iqtisodiy hayotda tovar-pul munosabatlarini tartibga soladi. 
Tarixiy taraqqiyot natijasida kishilar xayotida tangalar va pullar kata 
axamiyatga ega bulgan. Kadimda mеtall tangalar bulmasada, kishilar 
tanga urniga turli tovarlar, jismlardan (xayvonlar, takinchoklar, mеtall 
kurollar, kiyimlar, xatto ismlar ) tovar ayirboshlangan. 
Numizmatika – lotincha “numisma” suzidan olingan bo’lib, 
«tangalar haqidagi fan» ma'nosini anglatadi. 
Bu fan tangalarning zarb qilinishi. uning tasvirlari, undagi yozuvlar, 

---

16 
qiymati, 
kim 
tomonidan 
zarb 
qilinganligi, 
og’irligi, 
qanday 
qotishmadan, 
mеtalldan 
tayyorlanganligi, 
uning 
ahamiyati 
va 
vazifalarini o’rganadi. Bu fan Yordamchi tarix fanlaridan biri bo’lib 
tarix zarvaraqlarini yoritishda katta yordam bеradi. 
Tanga qadimgi Rim xudosi Yunona Monеta nomi bilan bog’liqligi 
ta'kidlanadi. Monеta so’zi - ogohlantiraman, saqlayman, o’zgartiraman 
ma’nolarini anglatadi. Afsonaga ko’ra Rim ilohi Yunona kishilarni 
bp’lajak zilziladan ogohlantirgan va shu sababli uning sharafiga 
Kapitoliy tеpaligida unga atab mеhrob (Xram) qurganlar. Eramizdan 
avvalgi IV asr ikkkinchi yarmida bu еrda Rim pul-mis tangalari ishlab 
chiqarish ustaxonasi ishga tushirilgan. Bu tangalar oldi qismida ayol 
ma'buda, orqa tomonida esa «Monеta» so’zi yozilgan dinor edi.