Mavzu: Yevro’pa ittifoqining XXI asr boshlarida faoliyati Reja: Yevro’pa ittifoqining tashkil topishi. U qanday ishlaydi Yangi Yevropa sari

YeVROPA ITTIFOQI borasida atroflicha to‘xtalib bo‘ldik. Unga 27 davlat a'zo:
Belgiya, Germaniya, Italiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Fransiya (1957)
Daniya, Irlandiya (1973)
Gretsiya (1981)
Ispaniya, Portugaliya (1986)
Avstriya, Finlandiya, Shvetsiya (1995)
Vengriya, Kipr, Latviya, Litva, Malta, Polsha, Slovakiya, Sloveniya, Chexiya, Estoniya (2004)
Bolgariya, Ruminiya (2007)
Xorvatiya (2013)
Ko‘rib turganingizdek, mitti davlatlar va Sobiq Yugoslaviya tarkibidagi ayrim davlatlar hisobga olinmasa, Norvegiya, Shveytsariya va Islandiya kabi iqtisodiy jihatdan baquvvat davlatlar Yevropa ittifoqi a'zosi emas.
Yagona valyuta sari yo‘l
Yevropa Ittifoqining yagona valyuta bo‘yicha birinchi rejasi 1970-yildan boshlanadi. Pul barqarorligini ta’minlash uchun Yevropa Ittifoqi a’zolari o‘z valyutalarining bir-biriga nisbatan faqat tor doirada o‘zgarishiga ruxsat berishga qaror qilishdi. 1972-yilda yaratilgan almashinuv kursi mexanizmi (ERM) 30 yildan keyin yevroni joriy qilish yo‘lidagi birinchi qadamdir.
70-yillarda tabiat ifloslanishini nazorat qilish kuchaygan. YeH ekologik qonunlarni qabul qildi va birinchi marta “ifloslovchi to‘laydi” tushunchasini kiritdi. Greenpeace kabi nufuzli tashkilotlar tashkil etildi. 1972-yilda Irlandiya, Daniya va Norvegiyada YeH referendumlari bo‘lib o‘tdi. Irlandiya (83,1 foiz) va Daniya (63,3 foiz) aholisi Yevropa hamjamiyatiga qo‘shilishni qo‘llab-quvvatladi, biroq Norvegiyada bu taklifni ko‘pchilik qabul qilmadi (46,5 foiz). Daniyada xalq hukumatning yagona evro valyutasiga o‘tmaslikni va’da qilganidan keyingina qo‘shilish bo‘yicha referendumda ovoz berdi, shuning uchun Daniyada hanuz krona muomalada.
1973-yilda Isroilga YeHga kirish taklifi keldi. Biroq “Qiyomat kuni urushi” tufayli muzokaralar to‘xtatildi.
Birdamlikni namoyish etish uchun Yevropa Ittifoqi rahbarlari Yevropa mintaqaviy rivojlanish jamg‘armasini tuzdi. Uning maqsadi yo‘llar va kommunikatsiyalarni yaxshilash, investitsiyalar jalb qilish va yangi ish o‘rinlari yaratish uchun pulni boy hududlardan kambag‘al hududlarga o‘tkazish edi. Ushbu turdagi faoliyat YeH xarajatlarining uchdan bir qismini tashkil qiladi. 1975-yilda Isroil EIHga a’zo bo‘lish o‘rniga assotsiatsion hamkorlik to‘g‘risidagi bitimni imzoladi.
Gretsiya YeHga a’zo bo‘lish uchun 1975-yil iyun oyida murojaat qildi va 1981-yil 1-yanvarda jamiyat a’zosi bo‘ldi.
1979-yilda Yevropa parlamentiga birinchi to‘g‘ridan to‘g‘ri saylov bo‘lib o‘tdi. Yevropa hamjamiyati fuqarolari birinchi marta to‘g‘ridan to‘g‘ri Yevropa parlamenti a’zolarini sayladi. A’zolar milliy delegatsiyalar bo‘yicha emas, balki Yevropa siyosiy guruhlarida (sotsialistlar, konservatorlar, liberallar, yashillar va boshqalar) o‘tiradi. Parlamentning ta’siri doimiy ravishda o‘sib bormoqda.
1985-yilda Grenlandiya ichki o‘zini o‘zi boshqarish huquqiga ega bo‘ldi va referendumdan so‘ng YeHdan chiqib ketdi.
1977-yilda Portugaliya va Ispaniya ariza topshirdi va 1986-yil 1-yanvarda Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘ldi. 1986-yil fevral oyida Lyuksemburgda Yagona Yevropa akti imzolandi, u Yevropa hamjamiyatini isloh qildi va 1993-yil 1-yanvargacha Yevropa hamjamiyatiga a’zo davlatlar uchun yagona bozorni yaratishni maqsad qildi.