Mavzu: Yevro’pa ittifoqining XXI asr boshlarida faoliyati Reja: Yevro’pa ittifoqining tashkil topishi. U qanday ishlaydi Yangi Yevropa sari

Yevropa Ittifoqi — Yevropaning 27 davlatidan iborat siyosiy va iqtisodiy birlashmadir. Uning tarixi 1957 yilga, 6 Yevropa davlatlari orasida imzolangan Rim bitimi va undan soʻng paydo boʻlgan Yevropa Iqtisodiy Hamkorligiga borib taqaladi. Yevropa Ittifoqi 1992 yilda imzolangan Maastrixt shartnomasiga binoan tuzilgan va 15 davlatni oʻz ichiga olgan. 2005 yilda Ittifoqning birinchi yirik kengayishi yuz berdi. Unda Ittifoqga 10 ta yangi davlatlar qoʻshildi. Ikki yildan soʻng ular soniga Bulgʻoriston hamda Ruminiya davlatlari qoʻshilib, hozirgi davrga qadar Yevropa Ittifoqi 27 davlatlardan iborat.
Yevropa Ittifoqi qiymati 5 milliard yevroni tashkil qiluvchi Yevropa tinchlik jamg‘armasini (EPF) tasdiqladi. Jamg‘arma mablag‘lari Yevropa Ittifoqining sherik-davlatlariga xavfsizlik bilan bog‘liq vaziyatni mustahkamlashda yordam berish uchun mo‘ljallangan. Pul mablag‘lari fondning 2021–2027-yillardagi faoliyati uchun hisoblab chiqiladi.
Asosiy maqsad Yevropa Ittifoqining nizolarning oldini olish, tinchlikni saqlash, xalqaro barqarorlik va xavfsizlikni mustahkamlashga qaratilgan imkoniyatlarini oshirishdan iborat. Ushbu mablag‘ sherik mamlakatlarga tinchlikni saqlash harakatlari uchun, shuningdek ularning qurolli kuchlar jangovar qobiliyatini oshirishga ham yo‘naltiriladi.
1946-yil 19-sentabr kuni Buyuk Britaniyaning sobiq tashqi ishlar vaziri Winston Churchill Syurix universitetida soʻzlagan nutqida AQShga oʻxshagan „Yevropa Qoʻshma Shtatlari“ tuzishni taklif etadi.
1949-yilda Yevropa Kengashi tashkil etiladi. Hozirga kelib, bu tashkilotning 46 ta aʼzosi bor.
1957-yil: Yevropa koʻmir va poʻlat birlashmasi (YKPB) ga aʼzo mamlakatlar Yevropa iqtisodiy hamjaniyati yoki „Umumiy bozor“ga asos soluvchi Rim protokollari deb ataluvchi hujjatlarni imzoladilar. Bu hujjatlar 12 yil mobaynida bojxona toʻsiqlarini tugatish, umumiy soliqlarni oʻrnatish va keyinchalik umuman yoʻq qilish, ishchi kuchining erkin harakat qilishini taʼminlash, bir xil ijtimoiy kafolatlar oʻrnatish va yagona ish haqi toʻgʻrisida edi.
1959-yilda Yevropa Iqtisodiy Hamjamiyati aʼzolari tomonidan Yevropa parlamenti tashkil etildi.
1967-yilda uchta Yevropa hamjamiyati — Yevropa koʻmir va poʻlat birlashmasi, Yevropa iqtisodiy hamjamiyati va atom energiyasi boʻyicha Yevropa hamjamiyati Yevropa Hamjamiyati boʻlib birlashadi.
1968-yil: Yevropa Hamjamiyati mamlakatlari oʻrtasida barcha bojxona soliqlari bartaraf etildi.
1979-yilda Yevropa parlamentiga ilk bora toʻgʻridan-toʻgʻri saylovlar boʻlib oʻtdi.
1985-yili Grenlandiya oʻz-oʻzini mustaqil boshqarish huquqini qoʻlga kiritdi va referendum natijasida Yevropa Ittifoqidan ajralib chiqdi.
1986-yilning fevralida Lyuksemburgda yagona Yevropa toʻgʻrisidagi qonun (Single European Act) imzolandi. 1990-yil: Olmoniya Demokratik Respublikasi GFR bilan birlashganligi bois uning hududi ham Ittifoq hududiga kirdi.
1991-yil: Yevropa Hamjamiyatining Maastrixt shahrida (Niderlandiya) yagona Yevropani yaratishni koʻzda tutuvchi Maastrixt bitimlarini imzoladilar. Bu bitimlarda uch guruh shartnomalar — yagona Yevropa valyutasini joriy etish, Yevropa siyosiy Ittifoqini shakllantirish va Yevropa komissiyasini tasdiqlash koʻzda tutildi.
1999-yil dekabr: Helsinkida (Finlyandiya) 15 ta aʼzo mamlakatlar rahbarlari inqirozli va tahlikali joylarda tinchlik va xavfsizlikni saqlash uchun oʻz Yevropa qurolli kuchlarini yaratish haqida qaror qabul qildi.
2002-yil 1-yanvar: Yagona Yevropa pul birligi — yevro muomalaga kiritildi. Buyuk Britaniya va Daniyadan tashqari qolgan barcha aʼzolar oʻzlarining milliy valyutalaridan voz kechdilar.

• 
  Yevroittifoq hech qanday xalqaro tashkilot emas, u xalqaro ommaviy huquqning subyekti hisoblanmaydi, lekin xalqaro uchrashuvlarda ishtirok etish vakolatiga ega.
  
• 
  Yevropa Ittifoqi hududini Gʻarbiy Rim imperiyasi, Franklar davlati, Muqaddas Rim Imperiyasi kabi qadimgi mamlakatlar hududi bilan solishtirish mumkin.
  
• 
  Norvegiya aholisi Yevroittifoqqa qoʻshilish boʻyicha ikki marta oʻtkazilgam referundumda (1972 va 1994-yillar) ham qarshi boʻlib ovoz berganlar.
  
• 
  Daniya mamlakati oʻzining milliy valyutasini hamon ishlatadi. Maastrixt bitimini imzolash chogʻida Daniya hukumati bu borada Ittifoqni ogohlantirib qoʻygan edi.
  
• 
  265 sahifaga jo boʻlgan 450 moddali va 60000 ta soʻzli Yevropa Konstitutsiyasi Kaliforniya Respublikasi Konstitutsiyasidan soʻng koʻp soʻzlilik boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi.
  
• 
  Mamlakat Konstitutsiyasiga muvofiq Shveytsariya neytral mamlakat hisoblanadi va hech qanday bloklarga qoʻshilmaydi. Shu bois u Yevropa Hamjamiyatiga aʼzo emas.
  
• 
  Yevropa mintaqasiga kirmaydigan Marokash va Tunis mamlakatlari bir necha karra Yevroittifoqqa kirishga harakat qilganlar. Hatto 2005-yilda Portugaliya tomonining koʻmagi bilan Kabo-Verde oʻz arizasini qabul qilinishiga erishgan.
  
• 
  Aʼzolik masalasi hanuz hal qilinmagan mamlakatlar: Turkiya, Ukraina, Gurjiston, Moldaviya.
  
• 
  Yevropa Ittuifoqi aʼzosi emas: Islandiya, Shveytsariya, Andorra, Vatikan, Lixtenshteyn, Monako, San Marino.
  
• 
  Daniya suvereniteti ostiga kiruvchi Grenlandiya va Farer orollari, Finlandiyaning Aland orollari muxtoriyati, Buyuk Britaniyaning Gibraltar, Men, Gernsi va Jersi hududlari ham Yevropa Ittifoqi hududiga kirmaydi.
  
• 
  Berlemon — Yevropa hamjamiyati timsoli.
  
• 
  1960-yilda Bryusselning markazida Berlemon ayollar monastiriga tegishli yer sotib olinadi va bu yerda yetti yil davomida Yevropa hamjamiyatining yangi timsoli quriladi. Loyiha muallifi meʼmor De Veste edi. Bu loyiha oʻz davrining original va takrorlanmas loyihalaridan biri edi. Uni qurishda asbest moddasi mavjud qurilish materiallari ishlatiladi^[3][4][5]. 1991-yili Yevrokomissiya bu binoni tark etgach, u 14 yil davomida asbestdan tozalanadi va rekonstruksiya qilinadiAndoza:-1. Yevrokomissiya bu yerga 2004-yilning oktabrida qaytadi. Bu inshootning umumiy maydoni 240 ming km.kv.dan ortiq boʻlib, 14 ta qavatdan iborat. U 3 ga hududni egallaydi. Bu yerda ofislardan tashqari majlislar zali, konferens-zallarAndoza:-1, 760 kishiga moʻljallangan restoran, 418 oʻrinli kafe, telestudiya, kinozal, 1223 avtomobil uchun moʻljallangan yerosti garajlari borref>„Consilium: Agriculture and Fisheries“^(ingl.). Consilium. Europa portal. 22-Avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-Sentabr 2010-yil.
  

Evropaning iqtisodiy qudrati bo'lmish Evropa
 Evropa Ittifoqi 28 ta a'zo davlatning yagona savdo va pul-kredit jamiyati hisoblanadi. Uning maqsadi global bozordagi raqobatbardosh bo'lishdir. Shu bilan birga, u o'zining mustaqil moliyaviy va siyosiy a'zolarining ehtiyojlarini muvozanatlashi kerak.

Qaysi davlatlar Yevropa Ittifoqi a'zolaridir?

Chexiya, Daniya, Estoniya, Finlyandiya, Frantsiya, Germaniya , Gretsiya , Vengriya, Irlandiya, Italiya, Latviya, Litva, Lyuksemburg, Malta, Niderlandiya, Polsha, Portugaliya, Ruminiya, Slovakiya, Sloveniya, Ispaniya, Shvetsiya va Birlashgan Qirollik .
Brexit Buyuk Britaniyani Yevropa Ittifoqini tark etishiga sabab bo'ladigan 27 yilga to'g'ri keladi.

U qanday ishlaydi

Evropa Ittifoqi a'zolari o'rtasidagi chegara nazoratini yo'q qiladi. Bu jinoyatlar va giyohvand moddalar uchun tasodifiy tekshiruvlardan tashqari tovarlar va odamlarning erkin oqimini ta'minlaydi. Evropa Ittifoqi zamonaviy texnologiyalarni o'z a'zolariga etkazib beradi. Bu foyda, atrof-muhit muhofazasi, tadqiqot va rivojlanish va energiya hisoblanadi.
Davlat shartnomalari har qanday a'zo davlatdan talabgorlarga ochiq. Bir mamlakatda ishlab chiqarilgan har qanday mahsulot tarif yoki majburiyatlarsiz boshqa har qanday a'zolarga sotilishi mumkin. Soliqlar hammasi standartlangan. Barcha a'zo mamlakatlarda xizmatlarning ko'pchiligi (qonun, tibbiyot, turizm, bank, sug'urta va boshqalar) amal qilishi mumkin. Natijada, aviakompaniya, internet va telefon qo'ng'iroqlari narxi sezilarli darajada kamaydi.

Qanday boshqariladi

Evropa Ittifoqi uchta organi ishlaydi. Evropa Ittifoqi Kengashi milliy hukumatlarni anglatadi. Parlament xalq tomonidan saylanadi.
Evropa Komissiyasi Evropa Ittifoqi xodimlari hisoblanadi. Ular barcha a'zolarning mintaqaviy, qishloq xo'jaligi va ijtimoiy siyosatlarda izchil harakat qilishiga ishonch hosil qilishadi. Yiliga 120 milliard evro miqdoridagi hissasi a'zo davlatlardan Yevropa Ittifoqini tashkil qiladi.
Uchta organ Yevropa Ittifoqini boshqaradigan qonunlarni qanday qilib qo'llab-quvvatlaydi. Ular bir qator shartnomalar va qo'llab-quvvatlovchi qoidalarga kiritilgan:

1. 
   Evropa Ittifoqi Kengashi siyosatni belgilaydi va yangi qonunlar taklif qiladi. Siyosiy rahbariyat yoki Evropa Ittifoqining raisi har olti oyda bir rahbar tomonidan o'tkaziladi.
   
2. 
   Evropa parlamenti Kengash tomonidan taklif etilgan qonunlarni muhokama qiladi va tasdiqlaydi. Uning a'zolari har besh yilda bir tanlanadi.
   
3. 
   Evropa Komissiyasi xodimlari qonunlarni ijro etadi va amalga oshiradi. Jan-Klod Yunker 2019 yilgacha prezidentlik qiladi.
   

Shengen maydoni

Shengen hududi o'z chegaralari doirasida qonuniy ravishda yashaydigan kishilarga bepul harakatni kafolatlaydi. Aholisi va mehmonlari viza olishdan va pasportlarini ko'rsatmasdan chegaralarni kesib o'tishlari mumkin. Jami, Schengen hududining 26 a'zosi mavjud. Latviya, Lixtenshteyn, Litva, Lyuksemburg, Malta, Niderlandiya, Norvegiya, Polsha, Portugaliya, Slovakiya, Sloveniya, Latviya, Avstriya, Belgiya, Chexiya, Daniya, Estoniya, Finlyandiya, Ispaniya, Shvetsiya va Shveytsariya.
Evropa Ittifoqining ikkita mamlakati (Irlandiya va Buyuk Britaniya) Shengen manfaatlarini qisqartirdi. Schengen shartnomasini qabul qilgan Evropa Ittifoqi bo'lmagan to'rt mamlakat (Islandiya, Lixtenshteyn, Norvegiya va Shveytsariya). Uchta hudud Yevropa Ittifoqining maxsus a'zolari va Schengen hududining bir qismi: Azores, Madeira va Kanar orollari.
Uchta mamlakat Shengen hududi bilan chegaralarni ochdi: Monako, San-Marino va Vatikan.

Evro, Evro hududi va ECB

Evro , Evropa Ittifoqi hududi uchun umumiy valyuta. AQSh dollaridan keyin dunyodagi ikkinchi eng ko'p pul o'tkaziladigan valyutadir. U Italiya lirasini, frantsuz frankini va Germaniya Deutschmark o'rnini egalladi.
Evro hududi evrodan foydalanadigan barcha mamlakatlardan iborat. Barcha Evropa Ittifoqi a'zolari evroga o'tishni va'da qilmoqdalar, ammo hozirgi kunga qadar faqat 19 tasi. Ular Avstriya, Belgiya, Kipr, Estoniya, Finlyandiya, Frantsiya, Germaniya, Gretsiya, Irlandiya, Italiya, Latviya, Litva, Lyuksemburg, Malta, Niderlandiya, Portugaliya, Slovakiya, Sloveniya va Ispaniya. Yevro hududi 2005 yilda tashkil etilgan.
Evropa Markaziy Banki Yevropa Ittifoqining markaziy banki hisoblanadi. Pul-kredit siyosatini belgilaydi va bank kreditlash stavkalarini va valyuta zaxiralarini boshqaradi.
Uning maqsadli inflyatsiya darajasi 2 foizdan kam.
Ushbu jadval EI, Yevro hududi va Schengen hududiga a'zo bo'lgan davlatlarni ko'rsatadi.

Tarix

1951 yilda Yevropa savdo maydonchasi kontseptsiyasi birinchi marta o'rnatildi. Evropa ko'mir va Chelik Jamiyatida oltita ta'sischi a'zolari bo'lgan: Belgiya, Frantsiya, Germaniya, Italiya, Lyuksemburg va Niderlandiya. 1957 yilda Rim Shartnomasi umumiy bozor yaratdi. 1968 yilda bojxona to'lovlarini bartaraf etdi. Ayniqsa, savdo va qishloq xo'jaligi sohasida standart siyosatni ishlab chiqdi. 1973 yilda EKSP Daniya, Irlandiya va Buyuk Britaniyani qo'shdi. 1979 yilda birinchi parlamentini tashkil qilgan. Gretsiya 1981-yilda, keyinchalik Ispaniya va Portugaliya 1986-yilda qo'shilgan.
Maastrixt shartnomasi 1993 yilda Evropa Ittifoqi umumiy bozorini o'rnatgan. Ikki yil o'tib, Evropa Ittifoqi Avstriya, Shvetsiya va Finlyandiyani qo'shdi. 2004 yilda o'n ikki mamlakat: Bolgariya, Kipr, Chexiya, Estoniya, Vengriya, Latviya, Litva, Malta, Polsha, Ruminiya, Slovakiya va Sloveniyaga qo'shildi.
2009 yilda Lissabon Shartnomasi Evropa Parlamentining vakolatlarini oshirdi. Evropa Ittifoqiga xalqaro shartnomalarni muzokara qilish va imzolash huquqi berilgan. Evropa Ittifoqining vakolatlari chegara nazorati, immigratsiya, fuqarolik va jinoiy ishlar bo'yicha sud hamkorligi va politsiya bilan hamkorlikni kuchaytirdi. Evropa Konstitutsiyasi g'oyasini tark etdi. Evropa qonunchiligi hali ham xalqaro bitimlar asosida o'rnatiladi.

Yangiliklar

Brexit. 2016 yil 23-iyun kuni Birlashgan Qirollik Evropa Ittifoqini tark etishga ovoz berdi. Chiqish shartlarini muhokama qilish uchun ikki yil vaqt ketishi mumkin. Ayrim Evropa Ittifoqi a'zolari avvalroq olib chiqish so'ragan. Noaniqlik Evropada faoliyat yurituvchi kompaniyalar uchun biznes o'sishini susaytirdi.
AQSh kompaniyalari Buyuk Britaniyadagi eng yirik sarmoyadorlardir. Ular 588 milliard dollar sarmoya kiritib, milliondan ortiq odamni ish bilan ta'minladilar. Ushbu kompaniyalar Evropa Ittifoqi bilan erkin savdo qilish uchun darvoza sifatida foydalanishadi. Britaniyaning Qo'shma Shtatlardagi sarmoyasi bir xil darajada. Bu ikki millionga yaqin AQSh / Britaniya ishlariga ta'sir ko'rsatishi mumkin. AQSh fuqarosi qancha odam ushlangani noma'lum.
Ovoz berishdan bir kun o'tib Dow 600 ball to'pladi . Evro 2 foizga tushib, 1,11 dollarni tashkil etdi . Ayniqsa , oltin narxining ko'tarilishiga qaramasdan, oltin narxi 6 foizga o'sib, $ 1,255 dan $ 1,330ga etdi.
Brexitga nima sabab bo'ldi ? Boshqa Evropa Ittifoqi mamlakatlarida bo'lgani kabi Buyuk Britaniyada ham ko'pchilik muhojirlar va qochqinlarning erkin harakatlari haqida tashvishlangan. Ular EI tomonidan qo'yilgan byudjet cheklovlari va qoidalarini yoqtirmaydilar. Ular sarmoya va savdoning erkin harakatlanishining afzalliklaridan bahramand bo'lishni istaydilar, ammo bu xarajatlar emas.