Mavzu yuzasidan topshiriqlar 1- mashq

Mavzu yuzasidan topshiriqlar

1- mashq. Mutaxassislik terminlariga, ya’ni АКТ va iqtisodiy sohalarga doir terminlarga misollar keltiring. Ular ishtirokida ilmiy ommabop uslubga xos matn yozing.

2-mashq. Quyidagi so‘zlar ishtirokida gap tuzing. Bu so‘zlar boshqa gapdagi shunday so‘zlarga omonim bo‘lib kelsin.

Yer, jon, soz, tush, soch, qirq, yosh, kul, oy, ot, son, toy, et, yara, bez, , oq, osh.

1- topshiriq..”Termin” so‘zi namunasiga ko‘ra “soha” so‘ziga sinkveyn tuzing va umumlashtiruvchi xulosa chiqaring.

“Sinkveyn” (5-qator) texnikasi:

1-qator - tushuncha - ot

2-qator - 2 so‘zdan iborat sifat

3-qator - 3 so‘zdan iborat fe’l

4-qator - 4 so‘zdan iborat munosabat

5-qator - 1 so‘zdan iborat sinonim

Namuna:

1.Termin

2.Iqtisodiy, sohaviy

3.Anglatadi, ishlatiladi, aniqlaydi

4.Birgina ma’noga ega bo‘lgan so‘z.

5.Atama.

2- topshiriq. To‘g‘ri javoblarni aniqlang. Javoblar jadvaliga “ha” yoki “yo‘q” so‘zlarini yozing

“Maxsus leksik qatlamlar”

1. Neologizmlar 2. Kompyuterga oid so‘zlar 3. Bosh harflar bilan yoziladigan so‘zlar 4. Dialektizmlar 5. Onamastika 6. Jargon so‘zlar 7. Omonimlar

8. Ijtimoiy-siyosiyso‘zlar 9. Sinonimlar 10. Varvarizimlar 11.Teatr, kino, matbuotga oid so‘zlar 12. Antonimlar 13. Sud-huquqqa oid so‘zlar 14. Kasb-korga oid so‘zlar

Javob:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	1		1	1	1

3 - topshiriq. “Tushunchalar asosida matn tuzish” metodi bo‘yicha matn tuzish:

“O‘rta Osiyoning buyuk siymolari” mavzusi bo‘yicha quyida berilgan tayanch so‘z va birikmalardan foydalanib mustaqil tarzda mikromatnlar tuzing.

1) Xorazm, Bog‘dod akademiyasi, rasadxona, o‘nlik tizim, to‘rt amal, algoritm, algebra;

2) Samarqand, sakkizta asar, «Samoviy jismlarning harakati va yulduzlar ilmi», astronomiyadan qo‘llanma;

3) Forob, Damashq, Misr, 160dan ortiq asar;

4) Kat shahri, Ma’mun akademiyasi, xorijiy tillar, 200ga yaqin ilmiy asar, globus, «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «Hindiston», G‘azna;

5) Sayram, Yassi, 23 yosh, «Hikmatlar».

Уй вазифаси.

4- topshiriq. Matnni o‘qing, unda ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni “Tushunchalar tahlili” metodidan foydalanib tahlil qiling.

Muso al- Xorazmiy

Buyuk matematik, astronom va geograf Muhammad al-Xorazmiy VIII asrning oxiri va IX asrning birinchi yarmida yashab ijod etgan.

Xorazmiy dunyo faniga katta hissa qo‘shdi. U–algebra fanining asoschisi. “Algebra” so‘zi uning “Al-kitob al-muxtasar fi hisob al-jabr va al-muqobala” nomli risolasidan olingan. Uning bu arifmetikaga oid risolasi hind raqamlariga asoslangan. Hozirgi kunda biz foydalanadigan o‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi va shu sistemadagi amallar Yevropada keng tarqalgan. Olimning “al-Xorazmiy” nomi esa “algoritm” shaklida fanda abadiy o‘rnashib, Xorazmiy asos solgan yangi fanning nomi bo‘lib qoldi.

Xorazmiyning eng yirik astronomik asari uning “Zij”idir. Bunda shaharlar, tog‘lar, dengizlar, orollar va daryolardagi 2402 ta geografik joyning koordinatalari keltirilgan. Uning bu asari o‘rta asrdagi eng birinchi geografik asar bo‘lib, keyingi davrlarda geografiya fanining rivojlanishida katta ahamiyat kasb etdi.

Xorazmiy asarlari dunyoning turli kutubxonalarida saqlanib, g‘arb va sharq tillariga tarjima qilingan. Hozirda uning nomiga turli mamlakatlarda (Eron, Turkmaniston, O‘zbekiston va boshqalar) mukofot va medallar ta’sis etilgan.

Tushunchalar	Tushunchalar tаhlili
Algebra
O‘nlik pozitsion hisoblash sistemasi
Algoritm
Zij
Koordinata
Astronomik
Hind rаqаmlari

3 - mashq. Quyidagi berilgan so’zlarni termin sifatida ishlatib, misollar yozing.

Коmpyuter, telefon, texnika, qism, internet, dastur, radio, televidenie.