Mavzu yuzasidan

Matn yuzasidan savol va topshiriqlar


1-topshiriq.


1. Matnni o‘qing va unga murakkab reja tuzing.
2. Reja asosida matn mazmunini qisqartirib gapirib bering.
3. Matndagi terminlarni aniqlang. Ularni sohalari bo‘yicha guruhlarga ajrating

4. O‘z shahringiz (viloyatingiz)da qanday muzeylar bor? 5. Muzeydagi biror eksponat haqida so‘zlab bering.


2-topshiriq. Venn diagrammasidan foydalanib, reja turlarini solishtiring.

3-topshiriq.

“Tushunchalar asosida matn tuzish” metodi bo‘yicha matn tuzish “O‘rta Osiyoning buyuk siymolari” mavzusi bo‘yicha quyida berilgan tayanch so‘z va birikmalardan foydalanib mustaqil tarzda mikromatnlar tuzing.

1. 
   Xorazm, Bog’dod akademiyasi, rasadxona, o‘nlik tizim, to‘rt amal, algoritm, algebra;
   
2. 
   Samarqand, sakkizta asar, «Samoviy jismlarning harakati va yulduzlar ilmi», astronomiyadan qo‘llanma;
   
3. 
   Forob, Damashq, Misr, 160 dan ortiq asar;
   

4-topshiriq.


Nima uchun barglar kuzda rangni o‘zgartiradi ?

Barglar yashil rangda paydo bo‘lganda, ular xlorofilning ko‘pligi bilan bog’liq. Faol bargda juda ko‘p xlorofil bor, bu yashil niqoblar boshqa pigment ranglariga ega. Nur xlorofil ishlab chiqarishni tartibga soladi, shuning uchun kuz kunlari kun sayin kamayib boradi, kamroq xlorofil ishlab chiqariladi. Xlorofilning parchalanish tezligi barqaror bo‘lib qoladi, shuning uchun yashil rang barglardan pasayadi. Shu bilan birga, shakar konsentratsiyasining kuchayishi antosiyanin pigmentlarini ishlab chiqarishning oshishiga olib keladi. Avvalo antosiyaninlarni o‘z ichiga olgan yaproqlar qizil rangga ega bo‘ladi. Karotenoidlar - ayrim barglarda topilgan pigmentlarning yana bir turidir. Karotenoid ishlab chiqarish nurga bog’liq emas, shuning uchun qisqartirilgan kunlar kamaymaydi. Karotenoidlar to‘q sariq, sariq yoki qizil bo‘lishi mumkin, lekin barglardagi bu pigmentlarning ko‘pchiligi sariq rangga ega. Ham antosiyaninlar, ham karotenoidlar yaxshi miqdorda barglari to‘q sariq rangda paydo bo‘ladi. Karotenoidlar bilan barglar, ammo ozgina antosiyanin sariq rangda ko‘rinadi. Ushbu pigmentlar yo‘q bo‘lganda, boshqa o‘simlik kimyoviylari barg rangini ham ta’sir qilishi mumkin. Masalan, ba’zi eman barglari jigarrang rang uchun mas’ul bo‘lgan taninlar kiradi. Harorat, barglardagi kimyoviy reaksiyalar darajasiga ta’sir qiladi, shuning uchun barglar rangida ishtirok etadi. Biroq, asosan, еngil ranglar yig’ilib ketadigan ranglar uchun

javob beradi. Quyoshli kuz kunlari eng yorqin ranglar uchun kerak, chunki antosiyaninlar nur talab qiladi. Bulutli kunlar ko‘proq sariq va jigarrang bo‘ladi.
Matn yuzasidan savol va topshiriqlar.

1. 
   Matnni o‘qing va unga sodda reja tuzing.
   
2. 
   Reja asosida matn mazmunini gapirib bering.
   

5-topshiriq

“Aloqa tarixi muzeyi” matnidan foydalanib BBB jadvalini to‘ldiring.